Gmina Pokój (opolskie) stara się o nadanie statusu pomnika historii kompleksowi, na który składają się kościoły ewangelicki i katolicki, cmentarz, dom parafialny i zespół parkowy. Dzięki temu samorząd chce zyskać środki na ochronę swego dziedzictwa kulturowego.
Wójt Pokoju Barbara Zając powiedziała PAP, że gmina wystąpiła już do podlegającego resortowi kultury Narodowego Instytutu Dziedzictwa (NID) z wnioskiem o nadanie statusu pomnika historii, a aktualnie pracuje nad jego uzupełnieniem. „Chcemy ratować nasze zabytki, ale nie mamy na to środków. Budżet gminy wynosi 15 mln zł w skali roku, tymczasem na odnowienie cennych obiektów trzeba wielu milionów” – wyjaśniła. Dodała, że znalezienie się kompleksu w Pokoju na liście pomników historii dałoby większą możliwość zabiegania o środki unijne czy pieniądze z ministerstwa kultury.
Opolska wojewódzka konserwator zabytków Iwona Solisz zapewniła, że kompleks zabytków w Pokoju wart jest miana pomnika historii z kilku względów. Wyjaśniła, że Pokój - dawna osada myśliwska, a potem siedziba rodu Wuerttembergów - ma np. niezwykły układ urbanistyczny. „Mamy w Pokoju plac centralny, od którego odchodzi osiem ramion - dróg. Kolejne układy ulic są temu podporządkowane” - tłumaczyła.
Dodała, że cenna jest również zabudowa i to, co w miejscowości – dawnym uzdrowisku - zostało utworzone dzięki Wuerttembergom. „Nie ma już niestety ich pałacu, ale jest choćby przepiękny kościół ewangelicki księżnej Zofii, który kilka dni temu obchodził 240-lecie istnienia. Mamy też niezwykły cmentarz ewangelicki ze świetnie zachowanymi, cennymi nagrobkami (…) oraz ogromne założenie parkowe” – wyliczała Solisz tłumacząc, że są to w sumie trzy parki: dawny park francuski, duży park angielski oraz tzw. mały park angielski.
Solisz wspomniała również, że Pokój za czasów władających nim Wuerttembergów był miejscem, w którym kwitło życie teatralne czy muzyczne. „Samo przebywanie kompozytora Carla Marii von Webera świadczy o tym, że to było miejsce niezwykłe” - zaznaczyła.
Wojewoda opolski Ryszard Wilczyński - jeden z inicjatorów wpisania pokoju na listę pomników historii - w rozmowie z PAP również podkreślił, że zabytki i komponowany krajobraz Pokoju to „dziedzictwo szczególne”, warte zachowania i propagowania. Dlatego, jak wyjaśnił, powstała wystawa pt. „Przywróćmy raj Wuerttembergów”, otwarta kilka dni temu z okazji 250-lecia rozpoczęcia budowy kościoła ewangelickiego Zofii. Wilczyński jest współautorem ekspozycji.
Solisz wyjaśniła, że w ramach starań o nadanie statusu pomnika historii zabytkom i krajobrazom Pokoju przygotowywana jest dokumentacja, która ma uzasadniać złożony już do NID wniosek intencyjny. „Trzeba w niej wykazać, że faktycznie jest to miejsce wyjątkowe, o niezwykłym dziedzictwie kulturowym i obszar o potężnych wartościach zabytkowych, a także że są już podejmowane procesy rewitalizacyjne tych miejsc” – tłumaczyła w rozmowie z PAP i dodała, że obecnie opracowywane jest np. studium historyczno-zabytkowe całego obszaru.
Gdy dokumentacja będzie gotowa, kompletny wniosek gmina złoży u wojewódzkiego konserwatora zabytków, który ma następnie sporządzić opinię. „Ta oczywiście będzie pozytywna, bo nie ma wątpliwości co do tego, że Pokój to miejsce szczególne” – zapewniła Solisz. Potem wniosek trafi do resortu kultury. „Musi on być zaopiniowany przez ciała doradcze ministra, rady naukowe i dopiero później zostanie przekazany do kancelarii prezydenta, bo pomnik historii jest ustanawiany przez prezydenta” – dodała Solisz.
W woj. opolskim są dotąd trzy pomniki historii: Góra Św. Anny – jej krajobraz kulturowo-przyrodniczy; stare miasto Paczków z murami obronnymi oraz bazylika w Nysie wraz z dzwonnicą. „Złożony też już został wniosek o wpisanie na tę listę Mostu Żelaznego w Ozimku. To zaawansowana procedura, więc mamy nadzieję, że jeszcze ten obiekt będzie objęty taką formą ochrony konserwatorskiej” – dodała Solisz.
Gmina Pokój liczy ok. 5,3 tys. mieszkańców. Od wielu lat miejscowość stara się też o przywrócenie statusu uzdrowiska, które otwarto tu w 1847 r. i które działało do II wojny światowej. Chce także działać w ramach Stobrawskiej Strefy Rehabilitacji i Rekreacji, oferując usługi zdrowotne. (PAP)
kat/ gma/
