Do 15 października dawny blask ma odzyskać grób bohatera wojny polsko-bolszewickiej z 1920 roku Stefana Pogonowskiego na Starym Cmentarzu w Łodzi. Na pomniku zrekonstruowane zostaną m.in. skrzydła rycerza husarii oraz pamiątkowa tablica zniszczona w okresie PRL.
Miejsce spoczynku Pogonowskiego jest jednym z symboli łódzkiego cmentarza. „Jest w bardzo ważnym miejscu w jego części katolickiej. To jest kwatera trzecia, czyli kwatera zasłużonych. Tu są pochowani bohaterowie wojny 1920 r. Tutaj pochowany jest również m.in. prezydent Łodzi Marian Cynarski” – podkreślił prezes Towarzystwa Opieki nad Starym Cmentarzem Cezary Pawlak.
Pomnik na grobie Pogonowskiego został wykonany przez Wacława Konopkę. Jest ozdobiony m.in. sylwetką rycerza w zbroi husarskiej, który w tym roku odzyska utracone wcześniej skrzydła. „Ubiegłoroczne prace odnawiania symbolicznych kos przy nagrobku małżeństwa Piotrowiczów, powstańców styczniowych z 1863 roku, zainspirowały nas do przeprowadzenia podobnych działań na nagrobku Pogonowskiego. Początkowo mieliśmy zrekonstruować tylko skrzydła, ale ostatecznie zdecydowaliśmy się na rozbudowanie programu konserwatorskiego. Odnowione będą też szabla i napis inskrypcyjny na płycie poziomej, który w okresie Polski Ludowej został zamazany” – powiedział Pawlak.
Miejsce spoczynku Pogonowskiego jest jednym z symboli łódzkiego cmentarza. „Jest w bardzo ważnym miejscu w jego części katolickiej. To jest kwatera trzecia, czyli kwatera zasłużonych. Tu są pochowani bohaterowie wojny 1920 r.” – podkreślił prezes Towarzystwa Opieki nad Starym Cmentarzem Cezary Pawlak. Pomnik na grobie Pogonowskiego został wykonany przez Wacława Konopkę. Jest ozdobiony m.in. sylwetką rycerza w zbroi husarskiej, który w tym roku odzyska utracone wcześniej skrzydła.
Podobnie jak kosy na grobie Piotrowiczów również skrzydła rycerza z pomnika Pogonowskiego zostaną zrekonstruowane przy wykorzystaniu epoksydowych żywic. Pawlak ma nadzieję, że dzięki temu nie padną łupem złodziei, którzy w przeszłości kradli z cmentarza wiele metalowych części z nagrobków.
Wykonywane przez Annę i Marka Pankaninów prace konserwatorskie przy pomniku Pogonowskiego mają się zakończyć do 15 października. Koszt renowacji oszacowano na 10 tys. zł. Połowę tej kwoty przekazały władze Łodzi, które w sumie w tym roku na prace przy renowacji zabytków Starego Cmentarza przeznaczyły już ok. 1 mln zł.
„Dla mnie jest to bardzo ważny element działań miasta wspomagających to miejsce, które jest kwintesencją Łodzi. Tutaj spoczywa większość protoplastów naszego miasta, więc z punktu widzenia historii jest to dla nas miejsce szczególne” – powiedziała prezydent Łodzi Hanna Zdanowska.
Porucznik Stefan Pogonowski w wieku 25 lat zginął pod Radzyminem prowadząc I batalion 28 Pułku Strzelców Kaniowskich do ataku na wojska sowieckie szykujące się do zajęcia polskiej stolicy. Zdaniem wielu historyków był to punkt zwrotny w bitwie warszawskiej. Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari i awansowany do stopnia kapitana. Został pochowany na Starym Cmentarzu w Łodzi, a pomnik autorstwa Konopki ufundowało łódzkie społeczeństwo.
Stary Cmentarz w wielowyznaniowej Łodzi powstał w latach 1855-1858. W jego obrębie wyznaczono części dla katolików, protestantów i prawosławnych. Obecnie część katolicka zajmuje obszar 11 ha, ewangelicka (z kaplicą Scheiblera) 9 ha, a prawosławna - niespełna hektar powierzchni.
Nekropolię wyróżnia bogactwo form i stylistyki pomników nagrobnych. Wśród jej zabytków jest ok. tysiąc kaplic grobowych, pomników nagrobnych, rzeźb i kutych ogrodzeń. Ich autorzy to często znakomici architekci i rzeźbiarze. Niemal 200 obiektów jest wpisanych do wojewódzkiego rejestru zabytków.
Stary Cmentarz jest miejscem pochówku przemysłowców, lekarzy, prawników, uczestników walk o niepodległość i ludzi zasłużonych dla rozwoju miasta, jego sztuki i oświaty. Znajdują się tu mauzolea łódzkich rodów fabrykanckich - Grohmanów, Geyerów, Kunitzerów, Kindermannów.
Od 1995 r. w okresie Wszystkich Świętych na Starym Cmentarzu przeprowadzane są kwesty na rzecz ratowania zabytków tej nekropolii. Od tego czasu zebrano łącznie ponad 1 mln zł i odnowiono ponad 120 obiektów. Dziesięć kolejnych dołączy do tej listy w tym roku. Prace na nich zostaną przeprowadzone dzięki 105 tys. zł, jakie zebrano podczas ubiegłorocznej, rekordowej kwesty.(PAP)
duk/ abr/ mag/
