Wirtualna makieta dawnego dworku ziemiańskiego ze wsi Moniaki będzie głównym elementem portalu poświęconego historii ziemiaństwa na Lubelszczyźnie, który przygotowuje lubelski Ośrodek "Brama Grodzka - Teatr NN".
Portal powstaje w ramach projektu "Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie. Wirtualna podróż w czasie". Jak zapowiadają jego twórcy, będzie to forma opowiedzenia w sposób niekonwencjonalny, z użyciem nowych technologii, historii majątków ziemskich na Lubelszczyźnie od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.
„Nie powstało jak dotąd kompleksowe, całościowe opracowanie tego zagadnienia. Czerpiemy informacje na ten temat z różnych źródeł – dokumentów, opracowań historyków, ale też gromadzimy wspomnienia różnych ludzi z tamtego okresu, zbieramy relacje potomków osób, które takie majątki posiadały” – powiedział PAP Tomasz Czajkowski z Ośrodka "Brama Grodzka - Teatr NN".
Głównym elementem portalu będzie wirtualny model 3D majątku ze wsi Moniaki koło Urzędowa, w powiecie kraśnickim. Szlachecki dworek wznieśli w połowie XVIII w. właściciele Moniak - chorąży żytomierski Jakub Wierzbicki i jego syn Jacek, cześnik urzędowski.
Głównym elementem portalu będzie wirtualny model 3D majątku ze wsi Moniaki koło Urzędowa, w powiecie kraśnickim. Szlachecki dworek wznieśli w połowie XVIII w. właściciele Moniak - chorąży żytomierski Jakub Wierzbicki i jego syn Jacek, cześnik urzędowski. Kolejni właściciele majątku, Zembrzuscy, na początku XX w. odremontowali i przebudowali budynek. W rękach tej rodziny dworek pozostawał do 1944 r.
Po wojnie we dworze mieściły się biura oraz komisariat Milicji Obywatelskiej. W 1977 r. zrujnowany budynek przeniesiono do Janowca (Lubelskie) i ustawiono w parku przy tamtejszym zamku, opiekę nad zabytkiem sprawuje Muzeum Nadwiślańskie.
W wirtualna makieta 3D posiadłości z Moniak powstaje na podstawie relacji Zofii Zinserling, córki ostatnich dziedziców z Moniak, która odtworzyła i opisała m.in. plany budynku, dworu i okalającego go terenu, udostępniła rodzinne fotografie. Historię majątku można będzie poznawać w czasie wirtualnego zwiedzania posiadłości. Czajkowski zapowiedział, że na kanwie historii majątku i jego właścicieli powstanie także gra przygodowa.
Na portalu utworzony zostanie też multimedialny szlak majątków ziemiańskich na Lubelszczyźnie. Zgromadzone będą tam informacje o ponad 500 majątkach, jakie istniały w okresie 20-lecia międzywojennego w Lubelskiem. Majątki te – jak podał Czajkowski – najczęściej miały wielkość kilkuset hektarów.
Na portalu można będzie m.in. poczytać i posłuchać relacji byłych ziemian, pracowników majątków oraz mieszkańców okolicznych wsi. Zamieszczone będą także fotografie, dokumenty, artykuły naukowe i wspomnieniowe. W przypadku zachowanych pozostałości po majątkach ziemskich zamieszczona zostanie też współczesna dokumentacja fotograficzna.
Portal poświęcony historii ziemiaństwa w Lubelskiem ma być gotowy w listopadzie. Wszystkie pozyskane i wytworzone w ramach projektu materiały dostępne będą on-line, na stronie internetowej projektu.
Terminem "ziemiaństwo" określano dawniej szlachtę zamieszkującą określoną ziemię, ale potem także posiadaczy majątków ziemskich - nieraz wywodzących się z dawnej arystokracji lub szlachty.
II wojna światowa i jej następstwa w postaci m.in. zmiany systemu polityczno-gospodarczego, przesiedleń, utraty przez Polskę Kresów Wschodnich, spowodowały, że ziemiaństwo jako warstwa społeczna w Polsce przestało istnieć. Wprowadzona w 1944 r. na mocy dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego reforma rolna zmieniła stosunki własnościowe na wsi. Ziemianie stracili prawie wszystkie majątki o powierzchni przekraczającej 50 ha. Ziemia została częściowo podzielona między chłopów, a częściowo przejęta przez państwo. (PAP)
ren/ pz/
