Źródło: Archiwum prywatne P. S.
Pomnik biało-czerwonej Iskry, upamiętniający pilotów majora Tomasza Pajórka i majora Mariusza Oliwę, którzy zginęli w katastrofie lotniczej w 1998 roku, stanie w Otwocku. 11 listopada odbędzie się uroczystość podpisania i wmurowaniem aktu erekcyjnego w fundament wznoszonego pomnika Biało-Czerwona Iskra.
Iskra wylądowała już w Otwocku. A ściśle mówiąc została zdjęta z ciężarówki i trwa jej montaż. Miasto szykuje się do odsłonięcia pomnika biało-czerwonej Iskry, mającego upamiętnić pilotów majora Tomasza Pajórka i majora Mariusza Oliwę, którzy zginęli w katastrofie lotniczej w Otwocku w 1998 roku.
Hasło „samolot” ma w Otwocku szczególne znaczenie. Budzi sentyment, ale też przypomina tragedię sprzed niemal ćwierć wieku. Sentyment, ponieważ przez 30 lat w centrum miasta, w okolicy skrzyżowania ulic Andriollego i Hożej, stał na cokole myśliwiec Lim-6. Był na tyle ważnym i charakterystycznym elementem miejskiego krajobrazu, że choć został rozebrany w 2000 roku, do dziś dla tej okolicy funkcjonuje określenie „przy samolocie”.
Od lat trwała dyskusja o jakimś nawiązaniu do tej tradycji. Były głosy za powrotem samolotu w podobnej postaci, innych zachwycał pomysł na artystyczne, raczej symboliczne odniesienie się do tematu. W 2000 roku miała nawet miejsce performatywna akcja grupy Ładnie Zmieniamy Krajobraz, która w miejscu dawnego pomnika ustawił pewnej nocy konstrukcję z płyty wiórowej i brezentu.
Idea powrotu samolotu do Otwocka nabrała konkretów dzięki determinacji mieszkającego w Józefowie Filipa Idzikowskiego, autora patriotycznego projektu Niebo bez granic. Jego pomysł polegał na stworzeniu pomnika biało-czerwonej „Iskry”, co miało z jednej strony przywrócić dawny symbol, z drugiej upamiętnić pilotów, którzy zginęli w 1998 roku, lecąc właśnie samolotem TS 11 „Iskra”. Pomysł podchwyciły władze, na początku 2021 roku Ministerstwo Obrony Narodowej pozytywnie rozpatrzyło wniosek złożony przez Urząd Miasta Otwocka a dotyczący przekazania samolotu szkolno-treningowego z zasobów Wojska Polskiego.
7 listopada pięknie odmalowany samolot TS-11 „Iskra” został przetransportowany i zmontowany nieopodal miejsca przyszłej ekspozycji. Ostatecznie nie będzie to ta sama lokalizacja, co dawny pomnik, lecz oddalone od niej o kilkaset metrów niewielkie wzniesienie przy ul. Armii Krajowej, w sąsiedztwie magistratu.
"Chcemy w ten sposób upamiętnić śmierć dwóch lotników, którzy wykonując rozkazy tragicznie przerwali służbę i życie. 11 listopada odbędzie się uroczystość związana z podpisaniem i wmurowaniem aktu erekcyjnego w fundament wznoszonego pomnika Biało-Czerwona Iskra. Będzie też już widoczny główny jego zarys. Uroczyste odsłonięcie i poświęcenie nastąpi w przyszłym roku – poinformował prezydent Jarosław Margielski. Podkreślił też, że data wmurowanie aktu erekcyjnego została skonsultowana z wdowami po mjr. Tomaszu Pajórku i mjr. Mariuszu Oliwie i otrzymała ich aprobatę.
104. rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości będzie świętowana w Otwocku z pompą. Obchody rozpocznie o godz. 9.30 tradycyjna zbiórka pocztów sztandarowych przy obelisku Marszałka Józefa Piłsudskiego przy ul. Kościuszki, skąd – po złożeniu kwiatów – wszyscy przejdą do pobliskiego Kościoła pw. św. Wincentego a Paulo na mszę w intencji ojczyzny. Od godz. 11.40 uroczystości będą kontynuowane pod pomnikiem Józefa Piłsudskiego w Parku Miejskim.
Tego dnia nie zabraknie sportowych wyzwań i emocji. O godzinie 14 ze skweru Rotmistrza Pileckiego ruszy Pierwszy Otwocki Bieg Niepodległości. W biegu mogą wziąć udział zarówno dzieci, jak i dorośli. Najmłodsi zmierzą się na dystansach: 150, 300, 500 oraz 800 m, starsi mają do pokonania 5 km. Zapisy na bieg: https://www.e-gepard.eu/show-contest/1228
Otwocką tradycją jest też msza i uroczystości przy pomniku Lotników w Soplicowie, które rozpoczną się o godz. 13. W tym roku mija 24. rocznica katastrofy samolotu TS 11 „Iskra”.
Maszyna lecąca z 23. Bazy Lotnictwa Taktycznego w Mińsku Mazowieckim miała uświetnić warszawskie obchody Dnia Niepodległości 11 listopada 1998 roku. Mjr Tomasz Pajórek i mjr Mariusz Oliwa wylecieli na dodatkowy zwiad pogodowy przed defiladą innych maszyn nad pl. Piłsudskiego. Pogoda była fatalna, mglista, „Iskra” rozbiła się w Otwocku po locie w bardzo trudnych warunkach, dokładnie o godz. 11.42. Obaj piloci zginęli. Od tego roku, poza pamiątkowym głazem w Soplicowie, ich pamięć będzie żywsza za sprawą nowego pomnika.
Również w Wawrze odbędą się uroczystości. Od 16 lat 11 listopada odbywa się radosna Parada Niepodległości, organizowana z inicjatywy Falenickiego Towarzystwa Kulturalnego, przy wsparciu Urzędu Dzielnicy Wawer, Wawerskiego Centrum Kultury i Biblioteki Publicznej Dzielnicy Wawer. To rodzinna, kolorowa manifestacja patriotyczna, której często towarzyszą inscenizacje, grupy rekonstrukcyjne i oprawa artystyczna.
W tym roku parada odbywa się pod hasłem „Żył dla Ojczyzny i Narodu. Rok Józefa Wybickiego”. Sejm RP postanowił uczynić autora hymnu jednym z patronów roku 2022 ze względu na 275. rocznicą jego urodzin i 200. rocznicą śmierci, a także 225. rocznicą napisania „Mazurka Dąbrowskiego” i 95. rocznicą ustanowienia tej pieśni hymnem narodowym.
Wawerska parada Niepodległości wyruszy o godz. 14 spod Szkoły Podstawowej nr 124 w Falenicy, prowadzona tradycyjnie przez orkiestrę dętą z Trąbek. Trasa wiedzie ulicą Walcowniczą na plac przy ul. Bystrzyckiej, gdzie pod Kulturoteką zaplanowano dalszą część programu. Młodzież odtańczy poloneza, będzie wspólne śpiewanie hymnu narodowego i wystrzał z armaty obsługiwanej przez rekonstruktorów z grupy Semper Fidelis Res Publicae, następnie koncert orkiestry dętej i przedstawienie „Wybicki prywatnie” przygotowane przez licealistów z falenickiego XXV LO, którego patronem jest właśnie autor polskiego hymnu. Przygotowano również wystawę i pokaz filmu „Wawer do Hymnu”. (PAP)
Przemek Skoczek
sko/ dki/
