W Białymstoku konsekrowana została w niedzielę cerkiew pod wezwaniem św. Grzegorza Peradze - gruzińskiego duchownego, związanego przez ostatnie lata życia z Polskim Autokefalicznym Kościołem Prawosławnym, zamordowanego w KL Auschwitz.
Poświęcenie nowej świątyni miało miejsce po dwunastu latach budowy i prac wykończeniowych. Uroczystości przewodniczył ordynariusz prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej abp Jakub, wraz z hierarchami z Polski i Gruzji.
Cerkiew została zbudowana na osiedlu Dojlidy Górne, w nowej części białostockiej parafii prawosławnej pod wezwaniem proroka Eliasza. Została zaprojektowana w stylu klasycystycznym, na planie krzyża greckiego. Pomieścić może ok. 1,3 tys. wiernych. Inwestycja została rozpoczęta we wrześniu 2012 roku; w 2017 roku poświęcony został krzyż na kopule. W grudniu 2022 roku odprawiono tam pierwsze nabożeństwo, rok później zakończyła się budowa domu parafialnego.
W stolicy Grzegorz Peradze mieszkał i pracował do wybuchu II wojny światowej, do aresztowania przez gestapo 5 maja 1942 roku. Ostatecznie trafił do Auschwitz. Zginął w tym niemieckim obozie koncentracyjnym 6 grudnia 1942 roku.
"Cerkiew to nie jest zwykły budynek. To dla człowieka wiary cicha przystań w ziemskiej wędrówce po zbawienie" - podkreślił proboszcz parafii św. Eliasza Anatol Fiedoruk. W związku z uroczystością poświęcenia tej cerkwi, trafiła do niej z Gruzji kopia ikony Matki Boskiej Iwierskiej, napisana w jednym z tamtejszych klasztorów.
Grzegorz Peradze urodził się 13 września 1899 roku w Gruzji. W 1918 r. ukończył seminarium duchowne w Tbilisi. W latach 1919-21 walczył z bolszewikami w obronie Demokratycznej Republiki Gruzji. Później przez krótki czas był nauczycielem we wsi koło Gori.
Jesienią 1921 r. został przez gruzińską Cerkiew wysłany na studia na wydziale teologicznym uniwersytetu w Berlinie. W Bonn studiował historię religii zyskując stopień doktora. W 1931 r. złożył śluby zakonne i przyjął święcenia kapłańskie w greckiej katedrze w Paryżu. W stolicy Francji związał się z miejscową wspólnotą gruzińską i utworzył dla niej parafię.
Dwa lata później ówczesny metropolita warszawski i całej Polski Dionizy zaproponował mu pracę w studium teologii prawosławnej na Uniwersytecie Warszawskim.
W stolicy Grzegorz Peradze mieszkał i pracował do wybuchu II wojny światowej, do aresztowania przez gestapo 5 maja 1942 roku. Ostatecznie trafił do Auschwitz. Zginął w tym niemieckim obozie koncentracyjnym 6 grudnia 1942 roku. W 1995 r. ojciec Peradze został uznany przez gruzińską Cerkiew za świętego męczennika. Czczony jest też w Polskim Autokefalicznym Kościele Prawosławnym. Dniem jego pamięci jest 6 grudnia.
Białostocka cerkiew jest pierwszą w Polsce pod wezwaniem Grzegorza Peradze. W Warszawie jest cerkiewna kaplica pod wezwaniem św. męczennika Grzegorza, w której nabożeństwa sprawowane są w języku polskim.(PAP)
rof/ bar/