Dzieło Pryscjana ze zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi. Fot. lodzkie.pl/pm
Mija 550 lat od wydania najstarszej książki, jaka znajduje się w zbiorach Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Piłsudskiego w Łodzi - „Institutiones grammaticae” Pryscjana z Cezarei. Z tej okazji odbędzie się konferencja z udziałem ekspertów w dziedzinie starodruków i historii książki.
Jak zapowiadają organizatorzy, konferencja „Pryscjan z Cezarei, łaciński gramatyk”, która odbędzie się 9 grudnia w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi, będzie jednym z najważniejszych w tym roku wydarzeń dla miłośników zabytkowych księgozbiorów i historii piśmiennictwa.
Pryscjan z Cezarei był łacińskim gramatykiem, historykiem literatury, tłumaczem i poetą. Żył na przełomie V i VI wieku. „Institutiones grammaticae”, czyli sztuka gramatyki albo podstawy gramatyki, była jednym z jego najsłynniejszych dzieł. Wydanie książki, którym dysponuje łódzka książnica, pochodzi z 1475 roku. To inkunabuł, czyli księga, która została wydrukowana przed rokiem 1500.
- Inkunabuły powstałe w warsztacie Gutenberga lub jego uczniów przed tą datą nie miały kart tytułowych. Znajdowały się w nich kolofony, czyli formuły umieszczane na końcu książki, zawierające tytuł, nazwisko autora i datę wydania - wyjaśniła Elżbieta Domagalska kierująca Działem Zbiorów Specjalnych Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Piłsudskiego w Łodzi.
Inkunabuł, który będzie prezentowany podczas konferencji, zawiera łaciński kolofon. Przetłumaczony na język polski brzmi: „Dzieło Pryscjana o ośmiu częściach mowy, o składni, o dwunastu poematach, o akcentach, o liczbach, wagach i miarach zostało ukończone Roku Pańskiego 1475”.
Podręcznik Pryscjana został wydrukowany na czerpanym papierze czarnymi czcionkami łacińskimi i greckimi. W książce nie ma karty tytułowej, nie oznaczono też liczby stron. Tekst zaczyna się od dedykacji: „Juliano Consuli Ac Patricio Salutem” - pozdrowienia dla konsula Juliana Patrycjusza. Egzemplarz znajdujący się w księgozbiorze biblioteki im. Piłsudskiego to jedyne kompletne wydanie zachowane w Polsce. Księga zawiera dużo tzw. marginaliów - rękopiśmiennych notatek na marginesach stron, które pisane są po łacinie brązowym atramentem.
- Konserwatorzy ocenili te zapiski na XV wiek, nie jesteśmy jednak w stanie ich odczytać, bo są pisane drobnym maczkiem. Książka doczekała się konserwacji w 2009 roku - zaznaczyła Elżbieta Domagalska.
Jak dodała, na konferencji będzie można się dowiedzieć, jak cenny inkunabuł trafił do biblioteki im. Piłsudskiego i poznać historię samego podręcznika Pryscjana, który przez 1,5 tys. lat służył do nauki łaciny i nadal pozostaje aktualnym źródłem wiedzy o języku starożytnych Rzymian.
Podczas konferencji, która rozpocznie się o godz. 10 i potrwa do godz. 14, wystąpią wybitni specjaliści zajmujący się starodrukami i historią książki. Dr Monika Sulejewicz-Nowicka z Sekcji Starych Druków Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego zdradzi, co skrywają starodruki. Dr hab. Rafał Wójcik, zastępca dyrektora Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, opowie m.in. o czterech egzemplarzach dzieła Pryscjana z Cezarei w tamtejszej bibliotece, a dr Aneta Falk z Polskiej Akademii Nauk będzie mówić o dwóch dziełach Pryscjana w zbiorach PAN Biblioteki Kórnickiej.
Po konferencji zaplanowano kuratorskie oprowadzanie po wystawie „Próżna ufność w marmurze, próżna i w żelezie, to trwa do skonu świata, co na papier wlezie. Konserwacja starych druków w Książnicy Łódzkiej”. Zapisy na konferencję przyjmowane są pod adresem mailowym: zbioryspecjalne@wbp.lodz.pl oraz pod nr. tel. 42 663 03 24. (PAP)
agm/ miś/
