Drewniany krzyż, od 30 lat znajdujący się wewnątrz betonowego Pomnika-Krzyża ku czci zastrzelonych górników z kopalni Wujek, został we wtorek przekazany do konserwacji. Zostanie m.in. oczyszczony i zaimpregnowany, by powrócić na miejsce przed 40. rocznicą pacyfikacji strajku w katowickiej kopalni.
Jak poinformowało we wtorek Śląskie Centrum Wolności i Solidarności, które opiekuje się Pomnikiem-Krzyżem, również sam pomnik zostanie poddany renowacji. Łącznie prace konserwacyjne pochłoną ponad 140 tys. zł - środki te zapewnił samorząd Województwa Śląskiego.
Pomnik-Krzyż został wzniesiony z inicjatywy powstałego w 1989 r. Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Ku Czci Górników Kopalni Węgla Kamiennego Wujek w Katowicach Poległych 16 grudnia 1981 roku. Konkurs na projekt pomnika rozstrzygnięto jesienią 1990 roku. Spośród 12 zgłoszonych prac wybrano projekt Aliny Borowczak-Grzybowskiej i Andrzeja Grzybowskiego.
Monument został odsłonięty podczas uroczystości rocznicowych 15 grudnia 1991 r. Dominantą pomnika jest 33-metrowy krzyż ze stali i betonu. W skrzyżowaniu jego ramion umieszczono inny krzyż - drewniany, którym górnicy pierwotnie upamiętnili śmierć swoich kolegów, stawiając go przy murze kopalni. U stóp pomnika znajduje się dziewięć symbolicznych krzyży-zniczy, upamiętniających zamordowanych górników.
Opiekujące się Pomnikiem-Krzyżem, będące obecnie w trakcie rozbudowy, Śląskie Centrum Wolności i Solidarności mieści się w dawnym magazynie odzieżowym kopalni Wujek. Przylega do niego rampa, z której członkowie plutonu specjalnego ZOMO 16 grudnia 1981 roku strzelali do strajkujących górników. Przedmiotem działalności Centrum jest zachowywanie i upowszechnianie wiedzy o wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego, działalności ruchów opozycyjnych w okresie do 1989 r. i wydarzeniach związanych z pacyfikacją strajków na obszarze obecnego woj. śląskiego oraz o utworzeniu i działalności NSZZ Solidarność.
Przykopalniane muzeum powstało w 2008 r. Przed rozbudową składało się z trzech sal wystawowych, w których ukazana była m.in. historia kopalni z makietą odwzorowującą teren kopalni oraz przebieg działań sił milicyjno-wojskowych podczas pacyfikacji zakładu. Po muzeum od lat oprowadzają górnicy, którzy brali udział w historycznym strajku.
Po przebudowie, Centrum znacząco powiększy się, udostępniając dwa kolejne poziomy. Ekspozycja będzie mieściła się nie tylko – jak dotąd – na parterze, ale też na poddaszu, które zostanie podniesione oraz w podziemiach. Wystawa będzie prezentowała historię PRL-u - przede wszystkim działalność opozycji demokratycznej, m.in. powstanie NSZZ Solidarność, wizyty Jana Pawła II, strajki, stan wojenny, pacyfikację Wujka i jej efekty oraz przebieg sądowych procesów, w których sądzeni byli sprawcy tej zbrodni. W styczniu br. podpisano umowę z wykonawcą nowej wystawy głównej Centrum. Przetarg wygrała firma Adventure Ekspozycje.
Niespełna 40 lat temu, 16 grudnia 1981 r., w czasie pacyfikacji strajku w Kopalni Węgla Kamiennego Wujek w Katowicach, milicja użyła broni palnej; zginęło dziewięciu górników, wielu zostało rannych. Śmierć górników kopalni Wujek była największą tragedią stanu wojennego.(PAP)
autor: Marek Błoński
mab/ dki/
