Henryk Sienkiewicz, 1900 r. Fot. PAP-reprodukcja/W. Pacewicz, dokładna data nieznana
Opracowania krytycznego - z komentarzem, przypisami, historią tekstu - dzieł Henryka Sienkiewicza podejmą się literaturoznawcy z Uniwersytetu w Białymstoku. W ocenie naukowców, edycja dzieł pozwoli zobaczyć w Sienkiewiczu nie postać z przeszłości, a człowieka "na miarę XXI wieku".
Projekt "Pisma Henryka Sienkiewicza. Edycja krytyczna pierwsza. Z okazji 100 Rocznicy Odzyskania Niepodległości" to tytuł projektu, którym pokieruje prof. Jolanta Sztachelska z Uniwersytetu w Białymstoku. Projekt otrzymał na pierwszy etap grant z Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki - poinformowała uczelnia.
Projekt zakłada - jak informuje Sztachelska, która od lat bada dzieła Sienkiewicza - publikację wszystkich udokumentowanych co do autorstwa utworów Henryka Sienkiewicza. Edycji poddana zostanie nowelistyka, powieści, podróżopisarstwo, publicystyka społeczna i literacka, pisma polityczne, wywiady, ankiety i inne utwory – poza korespondencją prywatną pisarza, która została opracowana i opublikowana.
Sztachelska dodała, że edycja dzieł Sienkiewicza ma przywrócić "stosowną mu pozycję w kulturze współczesnej", bo - jak podkreśliła - "należy się (mu) uwaga i zainteresowanie głębsze niż to, którym obdarza się go obecnie".
"W naszej ocenie edycja krytyczna może wpłynąć na zmianę wizerunku autora +Trylogii+. Może być szansą, byśmy w przemienionej w mit, anachronicznej postaci z przeszłości, zobaczyli wreszcie Sienkiewicza na miarę XXI wieku - człowieka zainteresowanego modernizującym się światem, wsłuchanego w swój czas, mającego własny, nieraz bardzo krytyczny stosunek do wielu przejawów życia politycznego i społecznego, nade wszystko zaś - zatroskanego przedłużającą się niewolą, projektującego przyszłość wolnej Polski" - powiedziała Sztachelska cytowana w komunikacie uczelni.
W ocenie badaczki, Sienkiewicz w świetle swoich utworów jest wielki, ale - jak podkreśla - nieznany, bo "nigdy niedoczytany do końca". "Z powodów prozaicznych: wygodniejszej, bezkrytycznej recepcji popularnej, w której pomija się niewygodne, niepasujące do wytworzonych mitów wątki oraz - i chcę mocno podkreślić - braku źródeł, co wydaje się kardynalnym zaniedbaniem" - wyjaśnia profesor.
Sztachelska przewiduje, że realizacja całego zamierzenia, w ramach którego opublikowanych zostanie blisko 40 tomów dzieł Sienkiewicza, zajmie kilkanaście lat. Zamysł jest taki, aby dzieła wydane zostały w w nowoczesnym opracowaniu edytorskim m.in. z komentarzem i przypisami, historią tekstu, odmianami tekstowymi, itd. Mają być wydane też cztery tomy tłumaczeń najważniejszych utworów.
Obecny etap projektu, na który otrzymano grant, potrwa pięć lat. Zostanie opracowanych i opublikowanych co najmniej dziesięć tomów dzieł. Wśród dzieł znajdą się m.in. "Krzyżacy", "Listy z podróży do Afryki", "Bez dogmatu", "Rodzina Połanieckich", a także nowele i publicystyka literacka. Dwa tomy mają być przygotowane do wydania.
Zespół projektowy będzie liczył kilkunastu badaczy z całej Polski. Sztachelska powiedziała, że zaproszeni zostali wybitni znawcy literatury XX wieku, sienkiewiczolodzy, ale też młodzi naukowcy. Jak zaznaczyła, krytyczna edycja dzieł Sienkiewicza nie będzie łatwa, wśród problemów wymieniła m.in. mankamenty dostępnych źródeł (np. niepełnych lub niesprawdzonych), mnogość wersji i wydań poszczególnych utworów, czy rozproszenie druków (tak jest w przypadku pism politycznych).
Grant z Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki na pierwszy etap projektu wyniósł ponad 1,6 mln zł.(PAP)
autorka: Sylwia Wieczeryńska
swi/ agt/
