Wystawa „Wielkopolska w Monetach i Medalach. Podróż przez tysiąclecie” w Muzeum Narodowym w Poznaniu. Fot. PAP/J. Kaczmarczyk
Wielkopolska to nie tylko miejsce początków państwa polskiego, ale i początków historii polskiego mennictwa; to historia wciąż otwarta – nie wiemy, co jeszcze spoczywa w ziemi – mówi PAP Agnieszka Murawska z Muzeum Narodowego w Poznaniu.
Od niedzieli w muzeum oglądać można wystawę "Wielkopolska w monetach i medalach. Podróż przez tysiąclecie", na której prezentowanych jest blisko 1,5 tys. artefaktów. Kuratorami wystawy są: Agnieszka Murawska i dr Witold Garbaczewski. Ekspozycja jest największą od lat wystawą numizmatyczną zorganizowaną w Poznaniu.
"Nasza wystawa to podróż przez tysiąclecie z wieloma przystankami: przybliżamy mennictwo, które było tworzone w Wielkopolsce od czasów Bolesława Chrobrego i dobiegamy do współczesności. Na wystawie jest również dział poświęcony skarbom monetarnym - rozpoczyna go skarb starożytny znaleziony koło Kalisza" – powiedziała PAP Agnieszka Murawska.
Kuratorka podkreśliła, że u zarania polskiej państwowości właśnie na wielkopolskich ziemiach powstawały pierwsze polskie monety.
"To mennicom w Poznaniu, Gnieźnie, ale i w Mogilnie, gdyż ta nazwa pojawia się na monecie, przypisuje się miejsce wykonania pierwszych polskich emisji. Obecnie za pierwszą polską monetę uważa się denar Bolesława Chrobrego ze strzałą wystającą z gałązek, co bezpośrednio nawiązuje do drzewa życia. Udało się nam uzyskać jeden z dwóch istniejących egzemplarzy, wypożyczyliśmy go z muzeum w Słupsku" – powiedziała.
Jak zaznaczyła jeśli chodzi o monety z czasów wczesnego średniowiecza wszystko, co znajduje się w zbiorach, zostało pozyskane z ziemi. W niej też mogą się znajdować kolejne monety, poszerzające istniejący obecnie zbiór.
"Zasób monet pierwszych Piastów jest niewielki – uważa się, że monet Chrobrego i Mieszka II jest na całym świecie w sumie 250 sztuk. Jest nadzieja, że są jeszcze na terytorium naszego kraju, może również poza nim, ukryte skarby, do których dotrą przyszli archeolodzy i ten zasób się zwiększy" - powiedziała.
Wyjaśniła, że badacze wiedzą, jakie napisy i znaki znajdują się na pierwszych polskich monetach, muszą się jednak w tym celu posiłkować wieloma egzemplarzami.
"Z reguły takie monety są niedobite, wytarte bądź dotarły do nas w cząstkach. Część monet nosi znaki niszczenia ich nożem – nie znamy przyczyn takiego postępowania. Może to miało znaczenie kultowe, może próbowano dzielić te monety. Próby podzielenia widoczne są także na prezentowanej u nas pierwszej monecie. Takie ślady również utrudniają analizę monet" – powiedziała.
Wciąż nie wiadomo, czy w czasach przed Bolesławem Chrobrym na polskich ziemiach bito pieniądze.
"Jeszcze niedawno uważano, że przed Chrobrym monety bił Mieszko I, mamy monety z jego imieniem. Analizy skarbu, w których je znaleziono wskazuje, że jednak ich emitentem był syn Chrobrego Mieszko II – jeszcze w latach panowania Bolesława. Czekamy na odkrycie kolejnych skarbów, które poszerzą nasz stan wiedzy" – powiedziała.
Agnieszka Murawska powiedziała, że na wystawie prezentowane są m.in. wytwory mennic wielkopolskich, w tym prywatnej mennicy z Łobżenicy koło Wyrzyska. Ta wyjątkowa mennica istniała w latach 1612-1630.
"W Bydgoszczy w 1621 r. zostały wybite najpiękniejsze i największe monety ówczesnego czasu; dla Zygmunta III Wazy wykonano studukatówkę. Jest to przepiękny numizmat, któremu na wystawie możemy się przyjrzeć w doskonałej kopii. Od czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego jedyna mennica państwowa istnieje w Warszawie. Jednak wiele monet, które wypuściła jest tematycznie związanych z naszym regionem - je również pokazujemy" – powiedziała.
Wystawa "Wielkopolska w monetach i medalach. Podróż przez tysiąclecie" jest podzielona na dwa wątki. Pierwszy to ekspozycja monet: skarby, monety powszechnego obiegu bite w Wielkopolsce z okresu średniowiecza i nowożytności, monety polskie związane z Wielkopolską i współczesne żetony promocyjne. Drugi prezentuje medalierstwo od okresu staropolskiego, przez okres zaborów, okres II Rzeczpospolitej po czasy współczesne.
Dr Witold Garbaczewski powiedział PAP, że wśród ponad 500 medali prezentowanych na ekspozycji najstarszym jest medal z 1598 roku wybity w mennicy poznańskiej. Najwięcej medali pochodzi z okresu współczesnego.
Obiekty prezentujące na wystawie pochodzą z Gabinetu Numizmatycznego Muzeum Narodowego w Poznaniu, a także numizmaty z Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej w Kaliszu, Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości w Poznaniu, Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku i ze zbiorów prywatnych. (PAP)
autor: Rafał Pogrzebny
rpo/ aszw/
