Uroczystości z okazji Barbórki. Fot. PAP/A. Grygiel
Muzealnicy z Zabrza, który chcą wpisać tradycyjne święto górnicze – obchodzoną 4 grudnia Barbórkę – na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego, ponawiają swój apel o przesyłanie zdjęć, filmów czy informacji z minionych lub tegorocznych obchodów.
Zgromadzone materiały zostaną dołączone do wniosku, którego uzyskanie – w ocenie koordynatorów starań – pozwoliłoby zachować to dziedzictwo i podtrzymać tradycję.
Pierwsze informacje o chęci mieszkańców Górnego Śląska wpisania Barbórki na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego pojawiły się w połowie listopada. Wtedy też po raz pierwszy zaapelowano o podzielenie się swoimi relacjami czy materiałami związanymi z obchodami Barbórki.
Jak powiedziała PAP dr Beata Piecha-van Schagen z Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu – instytucji, która koordynuje działania – pierwszy odzew już jest.
"Poprosiliśmy o pomoc duszpasterzy dwóch górnośląskich diecezji: archidiecezji katowickiej i diecezji gliwickiej, a następnie skierowaliśmy pisma do parafii. Jeszcze się Barbórka nie rozpoczęła, a my już otrzymaliśmy pierwsze odpowiedzi – to z jednej strony kontakt do poszczególnych osób, które w jakiś szczególny sposób były lub są zaangażowane z organizację Barbórki, a z drugiej – konkretne materiały m.in. zdjęcia" – wyjaśniła Piecha-van Schagen.
W przededniu obchodzonej 4 grudnia Barbórki muzealnicy powtarzają jednak swój apel. "Interesują nas zdjęcia, filmy, nagrania audio, relacje i wszelkie inne informacje nt. obchodów Barbórki" – przypomniała Piecha-van Schagen.
Prośba skierowana jest również do osób indywidualnych. Pomoc tzw. depozytariuszy, czyli osób, które dane zjawisko praktykują i pielęgnują jest konieczna do złożenia wniosku. W tym przypadku chodzi o samych górników, ale też kopalnie, związki zawodowe czy Kościół lokalny.
"Warto się zaangażować, ponieważ uważamy, że uzyskanie wpisu i uznanie Barbórki za dziedzictwo niematerialne z jednej strony pozwoli ochronić to święto przed zapomnieniem, a z drugiej - zmobilizuje środowisko do pielęgnowania go" – podkreśliła Piecha-van Schagen.
Materiały można przesyłać na mail: barborka@muzeumgornictwa.pl. Można je też wysłać pocztą tradycyjną na adres Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, z dopiskiem "Barbórka".
Część wniosku, która zawiera m.in. opis i historię tradycji Barbórki, została już przez pracowników zabrzańskiego muzeum przygotowana. Wśród zawartych we wniosku pomysłów na ochronę tego dziedzictwa koordynatorzy proponują prowadzenie badań naukowych i działalność popularyzatorską w postaci wydawnictw, konkursów, czy strony internetowej.
Piecha-van Schagen wyjaśniła, że jeśli do końca roku uda się uzyskać informacje zwrotne od społeczeństwa, to późniejsze działania m.in. organizacja wspomnianych spotkań i dalsze formalności mogą potrwać kilka miesięcy.
Barbórka, czyli uroczystość ku czci patronki górników św. Barbary, jest w górnictwie wolnym od pracy dniem świątecznym. Zgodnie ze starym zwyczajem tych, którzy mieszkają na górniczych osiedlach, wczesnym rankiem budzi marszem górnicza orkiestra. Następnie w śląskich kościołach odprawiane są msze w intencji górników, a później cała społeczność świętuje.
Jak mówiła Piecha-van Schagen, obyczaj ten praktykowany i pielęgnowany jest na Górnym Śląsku co najmniej od połowy XIX wieku. Dodała, że choć w tej chwili Barbórka świętowana jest nie tylko na Górnym Śląsku, to właśnie ten region jest matecznikiem tego zjawiska w kształcie, jaki jest dzisiaj znany.(PAP)
autor: Agnieszka Kliks-Pudlik
edytor: Paweł Tomczyk
akp/ pat/
