Pałac Dzieduszyckich w Zarzeczu. Fot. PAP/D. Delmanowicz
Muzeum Dzieduszyckich w Zarzeczu (Podkarpackie), znajdujące się w ich dawnej rezydencji, właśnie skończyło 15 lat. Liczący obecnie ponad 200 lat pałac jest jedną z najpiękniejszych rezydencji arystokratycznych na Podkarpaciu. W PRL służył najpierw jako szkoła rolnicza, potem popadł w ruinę. Obecnie zachwyca blaskiem.
Rezydencja w Zarzeczu, będąca niegdyś siedzibą zasłużonego dla rozwoju polskiej kultury i edukacji rodu Dzieduszyckich, jest obecnie filią Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich.
Klasycystyczny pałac został wzniesiony ponad 200 lat temu (oficjalne otwarcie datuje się na 1819 r.) z inicjatywy Magdaleny z Dzieduszyckich Morskiej i Ignacego Morskiego. Hrabina stworzyła, według własnego pomysłu, wiejską rezydencję w Zarzeczu, która w pierwszej połowie XIX wieku była uważana za jedno z najpiękniejszych założeń parkowo-pałacowych w monarchii habsburskiej. Posiadłość do dziś jest otoczona przez park.
„Ostatni właściciele pałacu - Włodzimierz Dzieduszycki i Wanda z Sapiehów, opuszczając rodzinny dom z trzynaściorgiem dzieci w 1944 r. pozostawili większość wyposażenia, które przeszło na skarb państwa, a następnie zostało przekazane, w 1947 r., do Muzeum w Jarosławiu” – powiedział w rozmowie z PAP kierownik Muzeum Dzieduszyckich w Zarzeczu Piotr Prymon.
Jak dodał, po opustoszeniu pałacu, na parterze urządzono sale, w których uczyła się młodzież szkoły rolniczej, zaś na piętrze znajdował się żeński internat. Po przeniesieniu szkoły do nowo wybudowanego budynku w latach 70. pałac znowu opustoszał i zaczął popadać w ruinę.
Dopiero na przełomie lat 80. i 90. władze Gminy Zarzecze wraz z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, przy finansowym wsparciu ministra kultury, doprowadzili pałac do pierwotnego stanu.
Później doszło do trójstronnego porozumienia między Związkiem Rodowym Dzieduszyckich herbu Sas, Gminą Zarzecze, będącą właścicielem pałacu i parku, oraz starostwem powiatowym w Jarosławiu‚ którego jednostką organizacyjną jest jarosławskie muzeum i podpisano akt notarialny, na mocy którego w pałacu w Zarzeczu utworzono Muzeum Dzieduszyckich jako Oddział Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich, a także Centrum Kultury oraz Ośrodek Spotkań Międzynarodowych.
„Ważną rolę w tej sprawie pełniła, ciesząca się dużym autorytetem w rodzinie, Izabela z Bojanowskich Dzieduszycka, wdowa po Tadeuszu Dzieduszyckim, najstarszym synu ostatniego ordynata poturzycko–zarzeckiego” – podkreślił kier. Prymon kontynuując opowieść o dziejach pałacu Dzieduszyckich w Zarzeczu.
Dodał, że Izabela Dzieduszycka pełniła wówczas funkcję prezesa Związku Rodowego Dzieduszyckich.
„Jej dążenia, by w pałacu powstały służące rozwojowi regionu instytucje, ziściły się w 2008 r., kiedy to uroczyście dokonano otwarcia muzeum” – zaznaczył Prymon.
Zwrócił też uwagę, że wówczas do muzeum powróciło pierwotne wyposażenie pałacu: meble, obrazy, rzeźby i grafiki, które zdobią obecną ekspozycję, a sukcesywnie restaurowane, dzięki dotacjom ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, z roku na rok nabierają nowego blasku.
W ostatnim czasie odrestaurowane zostało pierwotne wyposażenie pałacu, w tym m.in. krzesła, kanapy, serwantki, komody i stoły, które – po odnowieniu – wróciły na swoje miejsce do pałacu i zdobią jego wnętrza.
„Pałac w Zarzeczu stał się jednym z najważniejszych miejsc kulturalnych i turystycznych na Podkarpaciu, odwiedzanym przez turystów z całej Polski i z zagranicy. Dzięki uporowi Izabeli Dzieduszyckiej, zaangażowaniu Rodu Dzieduszyckich oraz władz lokalnych, udało się zachować i przywrócić do życia ważny wycinek historii i kultury regionu i kraju” – podkreślił kierownik zarzeckiego muzeum.
Zapewnił jednocześnie, że placówka będzie kontynuowała swoją misję, propagując historię, kulturę i sztukę, a także promując region i krajobrazy Podkarpacia.
Dopytywany o świętowanie 15. urodzin zarzeckiego muzeum zapowiedział, że odbędzie się to w czwartym kwartale roku. Planowane jest m.in. czytanie poezji Zbigniewa Herberta przez członków rodziny Dzieduszyckich i zaproszonych gości. (PAP)
Autorka: Agnieszka Pipała
api/ dki/
