Fragment zbiorów Muzeum Ikon. Źródło: Muzeum Ikon
Zabytkowe ikony staroobrzędowców zakupi w tym roku Muzeum Ikon w Supraślu k. Białegostoku dzięki dofinansowaniu z resortu kultury. Instytucja odrestauruje też ponad 20 ikon staroobrzędowców z XVII-XIX.
Muzeum Ikon działa w zabudowaniach męskiego klasztoru prawosławnego pw. Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Supraślu; jest oddziałem Muzeum Podlaskiego w Białymstoku. Placówka posiada w swoich zbiorach jedną z najbogatszych w Polsce kolekcji ikon z XVIII, XIX i XX wieku, a także unikatowe XVI-wieczne freski.
Od kilku lat muzeum odnawia ikony ze swojej kolekcji, w ubiegłym roku zakończyło renowację unikatowych fresków. W tym roku, dzięki dofinansowaniu z resortu kultury, będzie możliwe odnowienie ikon staroobrzędowców.
Jak powiedziała PAP kierowniczka muzeum Krystyna Stawecka, staroobrzędowcy to ginąca grupa etniczno-religijna, powstała w rosyjskim prawosławiu w połowie XVII wieku, a w Polsce ich główne skupiska są na Suwalszczyźnie. Dodała, że grupa ta historycznie związana jest z twórczością ikonową, a starowierzy - jak podkreśliła - uznawani są za "strażników kanonu", tradycyjnych wzorów ikonograficznych.
Krystyna Stawecka: Zgromadzenia starowierów to społeczności hermetyczne, odizolowane, przestrzegające zakazu wstępu wyznawców innych religii do swych świątyń. Dlatego też muzeum staje się jednym z nielicznych miejsc, w których możemy zetknąć się z reliktami ich tożsamości i obyczajowości religijnej, czego najlepszym przykładem są ikony.
"Zgromadzenia starowierów to społeczności hermetyczne, odizolowane, przestrzegające zakazu wstępu wyznawców innych religii do swych świątyń. Dlatego też muzeum staje się jednym z nielicznych miejsc, w których możemy zetknąć się z reliktami ich tożsamości i obyczajowości religijnej, czego najlepszym przykładem są ikony" - dodała. Mówiła, że ikony starowierów charakteryzują się precyzją wykonania, dbałością o detal, dekoracyjnością, misternym liternictwem oraz wyrafinowaniem kolorystycznym, typowe dla tej twórczości jest także zastosowanie złota.
W kolekcji muzeum znajdują się 34 ikony staroobrzędowców. To w przeważającej części ikony XVIII i XIX w., reprezentujące twórczość pracowni ikonograficznych działających w środkowej Rosji (Palech, Mstera, Chołuj, Suzdal) oraz pracowni staroobrzędowców działających w Wietce i Niewiańsku. "Niestety w dużej części ich poziom artystyczny wskazuje na drugorzędną +ludową+ twórczość, tylko nieliczne z nich można zakwalifikować do mistrzowskich realizacji, datowanych na XIX i początek XX wieku" - dodała Stawecka.
Dzięki ministerialnemu dofinansowaniu instytucja zakupi trzy zabytkowe ikony starowierców. Stawecka powiedziała, że ikony te posiadają wspólne cechy formalno-stylistyczne: kompozycję, liternictwo i ornament. "Stanowić będą doskonałe uzupełnienie zbioru, jako przykłady mistrzowskich tradycji ikonograficznych Palechu, Wietki i Niewiańska" - dodała.
Będzie to datowana na koniec XVII -początek XVIII wieku Ikona Archanioła Michała z pracowni w Palechu, powstała w warsztacie staroobrzędowców w Niewiańsku Ikona św. Eliasza ze scenami z życia (1811 r.) oraz dwustronna ikona Archanioła Michała i Mandylionu ze szkoły wietkowskiej (XVIII/XIX wiek).
W tym roku 22 ikony staroobrzędowców zostaną odrestaurowane. Stawecka dodała, że znajdą się one w przygotowywanym przez muzeum katalogu z ikonami staroobrzędowców. Publikacja ma być gotowa w przyszłym roku.
Na dwa projekty muzeum otrzymało w sumie z resortu kultury blisko 80 tys. zł, wartość projektów natomiast wynosi ponad 130 tys. zł. O pokrycie pozostałej kwoty muzeum wystąpiło do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego. (PAP)
swi/ dym/
