Odsłonięto bruk na Spokojnej w Warszawie

Witryna krajoznawcza Okno na Warszawę poinformowała w mediach społecznościowych, że właśnie rozpoczął się remont ulicy Spokojnej na Powązkach: "Spod asfaltu wyłonił się bruk, co oczywiście nie dziwi, ale po cichu mieliśmy nadzieję, że może jakiś ślad przedwojennej nitki tramwajowej też się pokaże. Ale jednak nie, czego można było się w sumie spodziewać, bo na zdjęciach z 1945 roku też nic nie widać".

Varsavianista Ryszard Mączewski w rozmowie z PAP przekazał, że ulica Spokojna to jedna z wielu warszawskich uliczek, która została utwardzona. "Teraz jest ślepa, ale kiedyś była dużo bardziej przejezdna, bo pomiędzy Cmentarzem Żydowskim a Cmentarzem Powązkowskim biegła jeszcze uliczka Smętna, która łączyła Spokojną z Obozową, więc można było tędy przejść na skróty między cmentarzami" - powiedział Mączewski.

Zaznaczył, że bruk na Spokojnej to bruk gorszej jakości, bo są to kocie łby a nie kostka bazaltowa.

"Ulica Spokojna teraz jest bardzo mało znana, natomiast na samym jej końcu znajdują się bardzo ciekawe budynki byłych Miejskich Zakładów Sanitarnych" - przekazał.

Wyjaśnił, że była to instytucja powołana przez magistrat jeszcze przed I wojną światową, która zajmowała się utylizacją rzeczy, które mogły mieć kontakt z zarazkami chorób zakaźnych. "Przy tym zakładzie była też spalarnia śmieci, w której paliło się rzeczy przywożone ze szpitali i mieszkań, które właśnie mogły mieć kontakt z zarazkami. Był więc tam dosyć ważny, choć trochę niebezpieczny punkt na terenie miasta" - dodał.

Wyjaśnił, że do tego zakładu była doprowadzona bocznica tramwajowa. Jedynym jej śladem jest słup trakcyjny, który stoi przy cmentarnym murze.

"Miłośnicy komunikacji mają problem z tymi bocznicami, bo nie wiadomo dokładnie kiedy powstawały i kiedy zostały rozebrane. A sporo reliktów po takich bocznicach jest ukrytych pod asfaltem. Więc przy takich frezowaniach jest szansa, że tory tramwajowe wyjdą na wierzch. Na Spokojnej nic nie wyszło, ale kilka miesięcy temu takie tory pojawiły się na ulicy Przyokopowej przy Muzeum Powstania Warszawskiego" - powiedział varsavianista.

Ulica Spokojna powstała w miejscu znanym jako Kaźnica gdzie wykonywano wyroki śmierci, w tym też miejscu mieścił się hycel uśmiercający bezpańskie psy. W tamtych czasach był to trójkąt ulic Spokojnej, Kolskiej i nieistniejącej już ul. św. Kingi.

W trakcie Powstania Warszawskiego tej okolicy toczyły się zacięte walki pomiędzy Batalionem Zośka a Niemcami. W czasie odwrotu po walkach o budynek szkoły powszechnej poległ od strzału w głowę, dowódca plutonu Felek, porucznik AK Konrad Okolski pseudonim „Kuba”. Pięćdziesiąt lat później przy wejściu do budynku szkoły, odsłonięta została tablica poświęcona jego pamięci. Wybudowana w latach trzydziestych Publiczna szkoła Powszechna, mieściła się przy nieistniejącej już ulicy św. Kingi. Po wojnie w odbudowanym i rozbudowanym budynku zagościło do dzisiaj Technikum Fototechniczne mieszczące się przy Spokojnej 13.

Zespół budynków Miejskich Zakładów Sanitarnych zaprojektowany został przez architekta Juliusza Dzierżanowskiego. Oddano go do użytku w 1912 r. wraz z okoliczną spalarnią śmieci.

Funkcjonujące do końca II wojny światowej zakłady zajmowały się m.in. odwszawianiem i dezynsekcją, przewozem martwych noworodków do prosektorium, kąpielami bezdomnych itp. Część zabudowań zostało zniszczonych w 1944 r. Po wojnie budynki spełniały jeszcze funkcję przemysłową, aż do przejęcia terenu przez Akademię Sztuk Pięknych, która w latach 2008-2009 przeprowadziła tutaj prace konserwatorsko-budowlane. Obecnie w zrewitalizowanych obiektach przy ul. Spokojnej 15 mieści się Wydział Sztuki Mediów ASP.

W rejestrze zabytków znajduje się cały zespół dawnych Miejskich Zakładów Sanitarnych (1912 r.), m.in. budynek główny administracyjno-gospodarczy, wozownia i pozostałości spalarni śmieci.(PAP)

Autorka: Marta Stańczyk

mas/ aszw/