Wolontariusze Stowarzyszenia Borussia inwentaryzują macewy pochodzące z cmentarza żydowskiego w Olsztynie. Po likwidacji nekropolii blisko 50 lat temu, służyły one jako materiał budowlany do umocnienia skarpy w parku przy olsztyńskim zamku.
Jak poinformowała PAP Ewa Romanowska ze Stowarzyszenia Wspólnoty Kulturowej Borussia, zadaniem wolontariuszy było oddzielenie fragmentów macew z inskrypcjami od innych elementów. W czasie demontażu macew ze skarpy uległy one dużemu zniszczeniu, większość jest w niewielkich fragmentach. Cześć uległa erozji, ponieważ wykonane są z piaskowca podatnego na warunki atmosferyczne - wyjaśniła.
Pokruszone macewy, które przez lata umacniały skarpę przy restauracji w pobliżu zamku, zostały przekazane Stowarzyszeniu przez inwestorów remontujących obiekt.
Jak mówiła Romanowska, inwentaryzacja, udokumentowanie macew i odczytanie inskrypcji przez specjalistów jest potrzebne by móc przygotować lapidarium na dawnym cmentarzu żydowskim w Olsztynie. Dodała, że można odczytać daty pochówków, ponieważ są zapisane cyframi arabskimi.
"Mamy projekt lapidarium, który wykonano już dawno temu, ale mamy także inne pomysły na upamiętnienie miejsca" - dodała.
Historyk związany z Borussią Wiktor Knercer przypomniał, że cmentarz żydowski przy ulicy Zyndrama z Maszkowic w Olsztynie istniał od 1818 r. do końca lat 60. XX wieku. Na początku lat 70 XX w. został zlikwidowany, a macewy - podobnie jak nagrobki z likwidowanych nekropolii ewangelickich czy rzymsko-katolickich - posłużyły jako materiał kamieniarski. Były przekuwane na nowe nagrobki albo wykorzystywane jako materiał budowlany.
Historyk Andrzej Wakar w monografii "Olsztyn - dzieje miasta" napisał, że napływ ludności żydowskiej do Olsztyna zaczął się w dobie wojen napoleońskich. Według niego w 1820 r. w Olsztynie mieszkało 56 Żydóow. W roku 1895 Żydzi w liczbie 588 stanowili 2,7 procent ludności miasta. Od 1814 r. mieli w Olsztynie swój dom modlitwy, 20 lat później wybudowali synagogę. Wybudowali także dom starców. Kaplicę cmentarną - według projektu wówczas studenta Ericha Mendelsohna - oddano do użytku w 1913 roku. Ten architekt pochodzący z Olsztyna znajdzie się później w gronie najwybitniejszych architektów XX wieku. Żydzi w Olsztynie trudnili się głównie handlem, rzadziej rzemiosłem. Bracia Raphaelsohn byli właścicielami tartaku i cegielni, Silberstein - fabryczki octu, Lewin - prywatnego banku a Hirszberg - hotelu.
Stowarzyszenie Borussia powstało w 1990 r. w Olsztynie. Działa na rzecz budowania i pogłębiania kultury dialogu i tolerancji między ludźmi różnych narodowości, wyznań, tradycji oraz współtworzenia społeczeństwa obywatelskiego.(PAP)
ali/ sta/
