W Sztokholmie otwarto w czwartek Muzeum Wraków, poświęcone statkom spoczywającym na dnie Morza Bałtyckiego. Wśród eksponatów są elementy wyposażenia szwedzkiego galeonu zatopionego podczas bitwy pod Oliwą w XVII wieku.
"Morze Bałtyckie jest wyjątkowe w skali świata pod względem liczby wraków. Tysiące obiektów mogło przetrwać w wodzie dzięki niewielkiemu zasoleniu i braku świdraka okrętowego (małż niszczący drewno). Stosunkowo płytkie morze daje też możliwość ich penetracji" - stwierdza kurator wystawy Susanna Allesson Nyberg. Jak dodaje, "wraki są pamiątką po szlakach handlowych, komunikacyjnych oraz licznych wojnach".
Na wystawie prezentowane są elementy wyposażenia, w tym lufa armaty ze szwedzkiego galeonu "Solen" (Słońce) zatopionego w Zatoce Gdańskiej podczas bitwy pod Oliwą. Zwycięska dla Polaków bitwa rozegrała się w 1627 roku między flotą polską a eskadrą okrętów ze Szwecji. "Solen" zatonął na skutek celowego wysadzenia w powietrze przez Szwedów, aby uniknąć zajęcia przez Polaków. Stąd pochodzi powiedzenie, że "tamtego dnia pod Gdańskiem Słońce zaszło w południe"
Na ślad szwedzkiego okrętu natrafiono w 1969 roku podczas budowy Portu Północnego w Gdańsku. Wydobyte z niego przez polskich archeologów artefakty trafiły do gdańskiego Narodowego Muzeum Morskiego.
Jak przekazała PAP rzeczniczka tej instytucji Małgorzata Bochenek, zabytki z "Solen" zostały użyczone sztokholmskiemu muzeum na okres pięciu lat. Szwedzka strona pokryła koszty transportu i ubezpieczenia.
Na ekspozycji zobaczyć można także element wraku promu "Estonia", który zatonął na Bałtyku w 1994 roku, pochłaniając 852 ofiary. Jest nim zawias z furty dziobowej. Jedna ze 137 ocalałych osób przekazała na wystawę budzik, jaki zabrała ze sobą, na którym wskazówki zatrzymały się w chwili tragedii.
Większość prezentowanych zabytków, od czasów Wikingów do współczesności, nie jest jednak autentyczna, gdyż jak podkreślono "woda i osady denne Bałtyku lepiej je chronią". Dominują kopie, hologramy oraz zdjęcia. Za to można poznać kulisy pracy nurków i archeologów, zarówno pod wodą, jak i na powierzchni, wcielając się w ich role. Prezentowane filmy skłaniają do refleksji - co my pozostawimy po sobie na dnie morza? Śmieci?
Muzeum Wraków znajduje się na wyspie Djurgarden w pobliżu głównej atrakcji turystycznej Sztokholmu Muzeum Vasa, czyli galeonu zatopionego w 1628 roku podczas pierwszego rejsu. Okręt został wydobyty w 1961 roku, następnie był konserwowany, a w 1990 roku umożliwiono jego zwiedzanie.
Ze Sztokholmu Daniel Zyśk (PAP)
zys/ ap/
