Gmach główny Muzeum Tatrzańskiego. Zakopane, 30.07.2022. Fot. PAP/G. Momot
Po trwającym dwa lata gruntownym remoncie konserwatorskim, gmach główny Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem został otwarty w 100-lecie swojego istnienia. W odmienionych wnętrzach zabytkowego budynku można od soboty oglądać wystawę XIX-wiecznego malarstwa na szkle.
Wystawa „Malarstwo na szkle/ czysta forma” prezentuje kolekcję XIX-wiecznych obrazów malowanych na szkle, głównie postaci świętych, które zestawiono z wybranymi dziełami formistów, w tym Stanisława Ignacego Witkiewicza „Witkacego”, Zbigniewa Pronaszki, Jana Hrynkowskiego, Augusta Zamoyskiego, Leona Chwistka, Konrada Winklera, Tymona Niesiołowskiego i Władysława Skoczylasa.
„Wystawa przypomina o fenomenie z początku XX wieku, którym było uznanie dawnej twórczości rodzimej malarstwa na szkle za sztukę. Stało się to w kontekście nowych prądów artystycznych w Europie, które kwestionowały dotychczasowy kanon realizmu akademickiego i ideału piękna. Na gruncie polskim nazywano ten nurt formizmem, a Witkacy ogłaszając teorię Czystej Formy zakreślił pole znaczeń jej oddziaływania. Zbigniew Pronaszko natomiast podkreślał bezpośredniość przedstawień i uważał, że artyści ludowi wiedzeni intuicją i wrodzonym niezwykłym poczuciem plastycznym, potrafili tworzyć dzieła sztuki, które dają przeżycie artystyczne” – wyjaśniła PAP kurator wystawy Magdalena Kwiecińska dodając: „To co akademizm uważał w malarstwie na szkle za błąd formalny, dla formistów stało się walorem”.
W XIX w. warsztaty malowideł na szkle powstawały najczęściej przy hutach szkła dostarczających surowca na podobrazie lub w pobliżu sanktuariów - miejsc pątniczych, gdzie miał miejsce łatwy zbyt portretowanych postaci świętych. Ośrodki wytwarzania ludowych obrazów na szkle rozsiane były niemal na całym terytorium Europy. Polskie Podtatrze znajdowało się w zasięgu oddziaływania warsztatów malarskich z terenów Słowacji, Czech, Moraw i Śląska, a nawet Austrii i Niemiec, natomiast w XIX wieku takie obrazy nie były tworzone na Podhalu. Były za to chętnie kupowane przez górali i obowiązkowo zdobiły wnętrza chałup pod Giewontem.
Otwarcie gmachu głównego Muzeum Tatrzańskiego w sobotę wieczorem uświetni koncert orkiestry kameralnej Filharmonii Krakowskiej im. K Szymanowskiego zatytułowany „W stulecie gmachu – Szymanowski, Kilar , Górecki. Inspirowały ich góry”.
Gruntowny remont mieszczącego się przy zakopiańskich Krupówkach gmachu głównego Muzeum Tatrzańskiego kosztował blisko 8 mln. zł. Inwestycję współfinansowano z funduszy unijnych, a wkład własny został zagwarantowany przez Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego.
Fasada muzealnego gmachu została gruntownie odnowiona i zyskała pierwotny kolor. Odnowione zostały drewniane okiennice, jednak udało się ocalić stuletnie szyby. Nowy wygląd zyskało też całe otoczenie muzeum.
Jak powiedziała PAP dyrektorka Muzeum Tatrzańskiego Anna Wende – Surmiak, całkowicie nowy blask zyskały wnętrza gmachu głównego.
„Nową aranżację zyskują obecnie wystawy stałe. Całkowicie zmieniło się wejście, gdzie powstała m.in. nowoczesna recepcja. W budynku została zainstalowana winda, dzięki czemu osoby z niepełnosprawnościami będą mogły swobodnie przemieszczać się po salach wystaw. Muzealne magazyny mieszczące się niegdyś w piwnicach gmachu, zostały przeniesione do innego budynku, a w ich miejsce powstały sale edukacyjne” – opowiadała Anna Wende – Surmiak.
W szczytowej kondygnacji wyremontowanego muzeum wkrótce będzie funkcjonowała kawiarnia z widokiem na Krupówki. Na trzeciej kondygnacji, gdzie dotychczas znajdowały się biura, zaprojektowano przestrzeń do wystaw czasowych.
Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem powołano dzięki grupie entuzjastów w 1888 r. Najpierw mieściło się w wynajętych pomieszczeniach przy Krupówkach.
„Trzeba mieć świadomość, że wówczas Zakopane było niewielką wsią, kiedy warszawski przemysłowiec Adolf Scholze postawił sobie za cel utworzenie Muzeum Tatrzańskiego. Początki były trudne, aż Stanisław Witkiewicz narysował koncepcję gmachu głównego przy Krupówkach, a architekt krakowski Franciszek Mączyński wykonało projekt. Inwestycja została dokończona w 1922 r. dzięki uporowi m.in. Bronisławy Dłuskiej – siostry noblistki Marii Skłodowskiej - Curie. Do powstania muzeum Tatrzańskiego przyczyniło się też wiele osobistości jak hrabia Władysław Zamoyski, Bronisław Piłsudski, Kazimierz Dłuski, Jan Gwalbert Pawlikowski czy Władysław Skoczylas” – wymieniała dyrektorka Muzeum Tatrzańskiego.
Wystawę „Malarstwo na szkle/ czysta forma” można będzie oglądać do 13 listopada b.r.(PAP)
autor: Szymon Bafia
szb/ ok/
