Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej będzie współprowadzone przez ministra kultury i samorząd

Zgodnie z umową minister kultury i samorząd województwa podkarpackiego będą współprowadzić muzeum od 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2023 r. Podmioty współprowadzące zapewnią rocznie na pokrycie kosztów bieżącego finansowania muzeum środki w wysokości: województwo - 4 mln 200 tys. zł, a minister KiDN - 1 mln 300 tys. zł.

"To jest wyraz naszej polityki, jaką prowadzimy od trzech lat - wspierania przez państwo polskie najlepszych instytucji kultury o charakterze regionalnym, ale w zasadzie o oddziaływaniu znacznie szerszym" - podkreślił wicepremier Gliński.

Marszałek woj. podkarpackiego zaznaczył, że środki przeznaczone na muzeum "na pewno zostaną dobrze wykorzystane - na poszerzenie działalności, na prowadzenie nowych projektów i programów". Jak mówił, "będę służyły nie tylko Podkarpaciu, ale także całemu naszemu krajowi".

Dodał, że w związku z tym, że MKiDN pomaga województwu podkarpackiemu, województwo deklaruje pomoc powiatowemu Muzeum Historycznemu w Sanoku, które - jak mówił marszałek Ortyl "posiada bardzo bogate zbiory ikon i zbiory Beksińskiego, cieszy się bardzo dobrą frekwencją, robi wspaniałe wystawy, dużo wnosi w kategoriach pokazywania dziedzictwa nie tylko Podkarpackiego, ale dziedzictwa naszego kraju". Poinformował, że województwo podjęło decyzję o współprowadzeniu tego muzeum.

Obecny na uroczystości marszałek Sejmu Marek Kuchciński podkreślił, że "tamta część Polski - Podkarpacie, ziemia przemyska stara jeszcze, w tym sensie, z czasów pierwszej Rzeczypospolitej, rozciągająca się od Stryja aż po Tarnogród czy Świlcza z Rzeszowem, to miejsca, z których wyłania się wielka różnorodność kultury i dobrych tradycji starej Rzeczpospolitej".

Jak mówił, to są "miejsca, które jeszcze 300, 400 lat temu były częścią Polski"; "to miejsca, które przykuwają uwagę także i uczonych, i wielu turystów, ludzi kultury z innych części, nie tylko Europy" - mówił marszałek.

W 1909 r. z inicjatywy historyków i miłośników przeszłości utworzono Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu, które w swoim programie działania miało za zadanie popieranie nauki polskiej, naukowe badania nad przeszłością regionu, troskę o zabytki kultury narodowej, gromadzenie zbiorów muzealnych i bibliotecznych. Zebranie założycielskie Towarzystwa odbyło się w dniu 14 lutego 1909 r. Powołany w trakcie obrad Komitet Tymczasowy opracował statut Towarzystwa, który został zatwierdzony rozporządzeniem C.K. namiestnictwa we Lwowie w dniu 2 czerwca 1909 roku. W ramach TPN powołano muzeum, archiwum i bibliotekę.

Muzeum powstało w oparciu o prywatne zbiory działaczy Towarzystwa braci Kazimierza Marii i Tadeusza Osińskich, wzbogacone o liczne dary mieszkańców Przemyśla i okolicznej ludności, pozyskiwane w następnych latach także poprzez zakupy oraz w trakcie badań i penetracji terenowych. Osińscy zgromadzili zbiory z dziedziny archeologii, etnografii, sztuki, historyczne pamiątki i archiwalia. Przed 1909 r. liczyły one ponad 1 500 przedmiotów, i około 3 000 książek oraz około 2 000 aktów grodzkich i ziemskich.

Uroczysta inauguracja działalności Muzeum miała miejsce 10 kwietnia 1910 r. W okresie I wojny światowej do Muzeum pozyskano liczny zbiór militariów, archiwaliów, zabytków i różnorodnych pamiątek ze zniszczonych dworów, miast i miasteczek Ziemi Przemyskiej. W 1921 r. na zjeździe muzealników w Poznaniu placówka otrzymała nazwę Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej w Przemyślu i znalazła się w gronie 14 polskich muzeów przyjętych do Związku Muzeów Historyczno-Artystycznych.

MKiDN zwraca uwagę, że "istotnym wydarzeniem" w historii Muzeum był rok 1928, gdy z okazji 10. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, na podstawie uchwały Zarządu TPN, zbiory muzealne zostały przekazane miastu. "Równie doniosłym wydarzeniem dla muzeum, jak i dla miasta był VIII Zjazd Związku Muzeów w Polsce, który odbył się w Przemyślu w dniach 18-20 IX 1932 r. Na Zjeździe tym zredagowano projekt ustawy o opiece nad muzeami, która została uchwalona przez Sejm RP w 1933 r. Przed II wojną światową zbiory muzealne liczyły ponad 20 000 eksponatów, a księgozbiór 25 000 pozycji" - napisano w informacji prasowej.

Po agresji Niemiec na Polskę w 1939 r. Muzeum podlegało Generalnemu Gubernatorstwu w Krakowie. W okresie okupacji sowieckiej utworzono Przemyskie Historyczno-Etnograficzne Muzeum, a po agresji Niemiec na ZSRR z dniem 28 czerwca 1941 r. Przemyśl po raz drugi znalazł się pod okupacją niemiecką. Okupanci wywieźli z Muzeum wiele cennych muzealiów.

W 1944 r. opiekę nad muzeum przejęło miasto. W 1946 r. decyzją Ministra Administracji oraz Naczelnej Dyrekcji Muzeów i Ochrony Zabytków Ministerstwa Kultury i Sztuki Muzeum, liczące wówczas koło 30 tys. eksponatów, otrzymało na swoją siedzibę były pałac biskupów greckokatolickich. Z dniem 1 października 1949 r. Muzeum zostało upaństwowione, a jego oficjalnego otwarcia dokonano w 1950 r.

W 1963 r. Muzeum otrzymało nowy statut i nazwę Muzeum Ziemi Przemyskiej w Przemyślu, a w 1975 r., po utworzeniu woj. przemyskiego, status Muzeum Okręgowego i pełniło nadzór merytoryczny nad muzeami w Jarosławiu, Lubaczowie i Przeworsku. W 1984 r. na wniosek Wojewody Przemyskiego, Minister Kultury i Sztuki w dniu 4 maja 1984 r. przywrócił placówce historyczną nazwę Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej.

Ministerstwo kultury podkreśla, że "w okresie 100 lat działalności muzeum udostępniło społeczeństwu setki wystaw, 200 tytułów własnych wydawnictw". Muzeum współpracuje z wieloma instytucjami naukowymi i kulturalnymi w kraju i zagranicą.

Obecnie Muzeum jest placówką wielodziałową i posiada zbiory z dziedziny archeologii, etnografii, historii, sztuki i rzemiosła, przyrody. W zbiorach bibliotecznych znajduje się ponad 36 tys. woluminów książek i czasopism. W ramach struktury organizacyjnej MNZP w Przemyślu funkcjonują dwa oddziały: Muzeum Dzwonów i Fajek (otwarte w 2001 roku) i Muzeum Historii Miasta Przemyśla (otwarte w 2005 roku). (PAP)

autor: Katarzyna Krzykowska, Olga Łozińska

ksi/ oloz/ itm/