Cmentarz Łyczakowski we Lwowie. Nagrobek rodziny Leibschangów. Stan po konserwacji. Fot. A. Sztymelska-Karczewska/Fundacja Dziedzictwa Kulturowego
Prezentacja prac konserwatorskich prowadzonych przez Fundację Dziedzictwa Kulturowego m.in. na Ukrainie, Białorusi, Łotwie we Francji i na terenie Polski nastąpi podczas IV Gali Fundacji Dziedzictwa Kulturowego w czwartek na Zamku Królewskim w Warszawie.
"W listopadzie 2017 r. minęło pięć lat od powołania Fundacji Dziedzictwa Kulturowego. Ten jubileuszowy dla nas rok obfitował w różnorodne projekty związane z badaniem, ochroną i popularyzacją zabytków zarówno w Polsce jak i za granicą. Te projekty i stan ich realizacji przedstawimy w czwartek wieczorem na dorocznej gali" - powiedział PAP Michał Laszczkowski, prezes Fundacji.
"Inwentaryzowaliśmy Cmentarz Łyczakowski, organizowaliśmy wolontariackie obozy porządkowe na cmentarzu żydowskim w Warszawie, cmentarzu tatarskim w Studziance, w kościele pw. św. Mikołaja w Kamieńcu Podolskim, a także na cmentarzach polskich na terenie Tarnopolszczyzny" - wymieniał Laszczkowski, przedstawiając obszar działań Fundacji.
Od 2013 r. Fundacja Dziedzictwa Kulturowego prowadzi m.in. projekt konserwacji nagrobków na Cmentarzu Łyczakowskim. O wyborze zabytków decyduje wspólna polsko-ukraińska komisja ekspertów, która również nadzoruje efekty działań konserwatorskich.
Prace w roku 2017 objęły konserwację piętnastu pomników nagrobnych na tym cmentarzu: Kazimierza Krynickiego oraz podobny NN, rodziny Markowskich i Leibschangów, Karola Skibińskiego, Jakuba Wagenhubera, Ksawerego i Amelii Grabińskich, Matyldy Żłobickiej, rodziny Rawskich, Izydora Szaranowycza, Dziuni - Jadwigi Pilarskiej oraz prezydentów miasta Lwowa: Michała Michalskiego, Tadeusza Rutowskiego, Józefa Neumanna. Rozpoczęto również renowację Kwatery Powstańców Listopadowych - tzw. Żelaznej Kompanii, konserwacji poddano pomnik Weteranów Wojska Polskiego 1831 r. oraz nagrobek Jana Pfeiffera, prace kontynuowane będą w 2018 r.
W 2017 r. Fundacja prowadziła rozpoczęte przed kilku laty renowacje, remonty i odbudowę kościołów w Ołyce, Żółkwi, Kamieńcu Podolskim i w Kutach na Ukrainie.
"Bliska mojemu sercu jest Ołyka, w której znajdują się liczne pamiątki po książęcym rodzie Radziwiłłów - fundatorów m.in. zamku, kościoła św. Piotra i Pawła oraz najbardziej okazałej budowli kolegiaty pw. Świętej Trójcy. Kolegiata pomimo dewastacji jest wyjątkowym zabytkiem sztuki sakralnej okresu wczesnego baroku na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów, stanowiącym zarówno element polskiego jak i ważny element ponadlokalnego, europejskiego dziedzictwa kulturowego - zaznacza Laszczkowski. - Prace restauratorsko-konserwatorskie w kościele stanowią największe i najtrudniejsze wyzwanie stojące przed Fundacją. Stan techniczny wyposażenia, jak i samej bryły, był katastrofalny. Rozpoczęty w 2013 r. projekt ratowania tego cennego obiektu będzie trwał przez wiele lat" - podkreślił.
Fundacja zorganizowała również kilka wystaw, m.in. prezentację akwarel Napoleona Ordy w Narodowym Muzeum Sztuki Republiki Białorusi w Mińsku; wystawę plenerową we Lwowie poświęconą 10-leciu prac konserwatorskich na Cmentarzu Łyczakowskim, a także wystawę inaugurującą polskie obchody 75. rocznicę Aktion Reinhardt poświęconą Abrahamowi Ostrzedze, która składała się z dwóch części: prezentacji poddanych konserwacji rzeźb Ostrzegi na cmentarzu żydowskim w Warszawie oraz dzieł współczesnych artystów zainspirowanych twórczością Ostrzegi prezentowanych w Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki.
W 2017 r. rozpoczęto też renowację katedry Świętych Piotra i Pawła w Łucku oraz prace przy wieży kościoła w Łużkach na Białorusi i ambonie kościoła w Dourges we Francji. Udało się odrestaurować także szereg nagrobków na cmentarzu żydowskim w Warszawie, cmentarzu tatarskim w Studziance oraz na cmentarzu w Montrésor.
Michał Laszczkowski podkreślił, że rok 2017 był ważny z uwagi na utworzenie Funduszu Wieczystego, na który, po uchwaleniu ustawy przez Sejm i Senat oraz podpisaniu jej przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, została przekazana dotacja w wysokości 100 milionów złotych z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Została ona w całości zainwestowana w jednostki uczestnictwa funduszu PKO Płynnościowy zarządzanego przez PKO TFI. Osiągnięte zyski będą przeznaczone na opiekę i konserwację na cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie. Sam Fundusz pozostanie nienaruszony.
Prace konserwatorskie Fundacji Dziedzictwa Kulturowego są finansowane w ramach Programu MKiDN „Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą” i „Miejsca Pamięci Narodowej za granicą”, a także ze środków własnych Fundacji.
Podczas Gali Fundacji na Zamku Królewskim w Warszawie w dniu 26 kwietnia 2018 r. konserwatorom dzieł sztuki p. Janowi Wiłkojciowi i p. Annie Sztymelskiej-Karczewskiej zostaną wręczone medale Zasłużony Kulturze Polskiej "Gloria Artis". Po raz czwarty przyznane zostanie także stypendium Fundacji Dziedzictwa Kulturowego dla dyplomanta konserwacji dzieł sztuki na realizację pracy dyplomowej.
Pełny wykaz realizowanych przez FDK prac zostanie podany po zakończeniu gali na stronie internetowej www.dziedzictwo.org. (PAP)
autor: Anna Bernat
abe/ agz
