Opis 184 obiektów z kolekcji Towarzystwa Naukowego Płockiego: najstarszych manuskryptów, datowanych od IX do XVIII wieku, a także inkunabułów, które powstawały od drugiej połowy XV wieku, zostało opisanych w wydawnictwie na 200-lecie istnienia tej instytucji.
Wydawnictwo „Najstarsze manuskrypty (IX–XVIII w.) i inkunabuły”, autorstwa ks. prof. Daniela Brzezińskiego i dr Grażyny Szumlickiej-Rychlik, ukazało się jako pierwszy tom planowanej serii opatrzonej wspólnym tytułem - „Zbiory Specjalne Towarzystwa Naukowego Płockiego”. Spotkanie poświęcone premierowej publikacji odbędzie się w Towarzystwie Naukowym Płockim w czwartek, 17 września.
„Publikacja dotyczy najstarszych obiektów w naszych zbiorach, czyli 91 manuskryptów oraz 93 inkunabułów” – powiedziała PAP dr Szumlicka-Rychlik z Towarzystwa Naukowego Płockiego, współautorka książki. Dodała, iż jest to pierwsze tego typu, kompleksowe opracowanie naukowe, obejmujące najcenniejsze zabytki z kolekcji tej instytucji.
Wśród opisanych w wydawnictwie obiektów, wymieniła średniowieczne, rękopiśmienne karty pergaminowe z ksiąg liturgicznych, jak pochodząca z przełomu IX i X wieku z biblijnej „Księgi Mądrości” oraz dokumenty kancelaryjne z kancelarii królewskich i biskupich. Dodała, że w części poświęconej inkunabułom, zamieszczono informacje m.in. o najstarszym druku wydanym w Polsce, który ukazał się w Krakowie ok. 1475 r. w oficynie Kaspra Straube – „Expositio super toto Psalterio” Ioannesa de Turrecrematy.
„Zawarte w publikacji opracowania, obejmujące zarówno manuskrypty, jak i inkunabuły, zawierają wszystkie podstawowe dane, w tym noty bibliograficzne, miejsce i datę powstania, a także opis treści dzieła oraz sygnaturę biblioteczną. Przy każdym z opisywanych obiektów zamieszczone zostały jego wielkoformatowe fotografie” – wyjaśniła dr Szumlicka-Rychlik.
Publikacja „Najstarsze manuskrypty (IX–XVIII w.) i inkunabuły” Towarzystwa Naukowego Płockiego ukazała się w nakładzie 1 tys. egzemplarzy. Jej wydanie dofinansował samorząd Mazowsza. Wydawnictwo otwiera serię „Zbiory Specjalne Towarzystwa Naukowego Płockiego”, która powstaje pod redakcją naukową prof. Zbigniewa Kruszewskiego, prezesa tej instytucji oraz ks. prof. Daniela Brzezińskiego, historyka i teologa liturgii, wykładowcy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i Papieskiego Instytutu Liturgicznego św. Anzelma w Rzymie. W serii planowanych jest w sumie 12 tomów.
Towarzystwo Naukowe Płockie powstało w 1820 r. To najstarsza tego typu instytucja w Polsce. Prowadzi badania regionalne, seminaria, a także wykłady, odczyty i wystawy. Od 2014 r. jest organizacją pożytku publicznego. Będąca częścią Towarzystwa Naukowego Płockiego Biblioteka im. Zielińskich jest jedną z siedmiu najstarszych w kraju. Jej księgozbiór liczy ponad 403 tys. jednostek - do zbiorów specjalnych należy ponad 15 tys. obiektów.
W kolekcji starodruków znajdują się tam m.in. pochodzące z XV wieku inkunabuły, jak Biblia z 1478 r. pochodząca z drukarni Antoniusa Kobergera w Norymberdze, „Boska Komedia” Dantego Alighieri z 1487 r., „Kronika świata” Wernera Rolewincka z 1492 r. oraz pierwsze wydanie „De revolutionibus orbium coelestium” Mikołaja Kopernika z 1543 r. Jest też pierwsza na świecie drukowana książka o rakietach „Artis magnae artilleriae pars prima” Kazimierza Siemienowicza z 1650 r. oraz „Statut Łaskiego” - jeden z sześciu wydanych na pergaminie z najstarszym drukowanym tekstem „Bogurodzicy” z 1506 r.
Biblioteka im. Zielińskich posiada również jedyne w polskich zbiorach pierwsze wydanie kompletu 80 grafik „Los Caprichos” Francisco Goi z 1799 r. oraz pierwsze wydania dzieł Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego i Zygmunta Krasińskiego. W zbiorach placówki znajduje się także kolekcja prasy, w sumie ponad 5,5 tys. tytułów, wśród których są m.in. „Goniec Płocki” (1830-1831), a także „Biblioteka Warszawska” (1841-1914), „Tygodnik Ilustrowany” (1859-1939) oraz „Gazeta Warszawska” (1787-1939).
Początek zbiorom Biblioteki im. Zielińskich Towarzystwa Naukowego Płockiego dała w XIX wieku kolekcja ok. 25 tys. woluminów przekazana przez Gustawa Zielińskiego (1809-81), uczestnika powstania listopadowego, zesłańca syberyjskiego, poety i bibliofila, jednego z redaktorów ówczesnej „Biblioteki Warszawskiej”. (PAP)
mb/aszw/
