Brody, urządzenie wodne na rzece Kamiennej (tama, przepust) - stan na 2014 r. Fot. J. Rek. Źródło: Narodowy Instytut Dziedzictwa
Rozpoczął się remont tamy tworzącej Zalew Brodzki w powiecie starachowickim (woj. świętokrzyskie). W pierwszym etapie prace będą się koncentrować na „jazie Staszica”, zabytkowym przelewie wodnym z 1840 roku.
Wójt gminy Brody, Ernest Kumek, poinformował, że z powodu prowadzonych prac poziom wody w zbiorniku zostanie obniżony o około 30–40 cm. W ramach robót zaplanowano remont umocnień bocznych zapory na obu brzegach oraz przebudowę zapory czołowej. Wykonane zostaną również prace ziemne, drenaż oraz montaż systemu kontrolno-pomiarowego. Ponadto przewidziana jest modernizacja i umocnienie obwałowania koryta odpływowego.
"Remont tamy jest niezwykle istotny, szczególnie dla mieszkańców terenów położonych poniżej zalewu" – podkreślił wójt.
Jednym z ważnych elementów prac jest również remont zabytkowego „jazu Staszica” – obejmujący naprawę korony jazu, filarów, przyczółków oraz elementów dekoracyjnych, takich jak balustrady i opaski między przęsłami. Dodatkowo, na koronie jazu zaplanowano montaż oświetlenia, co ma zwiększyć bezpieczeństwo i poprawić estetykę tego obszaru.
Za realizację inwestycji odpowiada Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, a koszt prac wynosi około 4 mln zł. Remont ma potrwać do końca roku. Gmina planuje również starać się o oczyszczenie wód Zalewu Brodzkiego, który oprócz funkcji przeciwpowodziowej pełni także rolę rekreacyjną.
Tama wodna w Brodach została wybudowana w 1840 roku z kamiennych ciosów w stylu klasycystycznym. Zabytkowy przelew, będący częścią tamy, jest dziś symbolem koncepcji „ciągłego zakładu fabryk żelaznych na rzece Kamiennej”, realizowanej przez Stanisława Staszica, Generalnego Dyrektora Przemysłu i Kunsztów w Królestwie Polskim.
W latach 30. XIX wieku planowano wykorzystanie potencjału energetycznego rzeki Kamiennej do budowy obiektów metalurgicznych, tworząc Staropolski Okręg Przemysłowy. W tym celu powstały liczne obiekty piętrzące wodę w Bzinie, Rejowie, Parszowie, Mostkach, Marcinkowie, Wąchocku, Michałowie i Brodach, a zakład w Starachowicach miał być węzłowym punktem tego systemu.
Zbiornik w Brodach, zgodnie z założeniami Staszica, funkcjonował do 1903 roku, kiedy to powódź zniszczyła większość urządzeń wodnych na rzece Kamiennej. W latach 60. XX wieku ponownie spiętrzono rzekę, a zalew urządzono na nowo. „Jaz Staszica” wkomponowano w nowe obwałowania jako suchy eksponat.
Zbiornik Brodzki ma powierzchnię 260 ha. Pojemność całkowita akwenu wynosi 7,3 mln m sześc. natomiast pojemność użytkowa 5 mln m sześc. Zbiornik pełni funkcje przeciwpowodziowe i rekreacyjne.(PAP)
wdz/ lm/
