Cmentarz Stary w Łodzi. Fot. PAP/G. Michałowski
Na Starym Cmentarzu w Łodzi po raz 24. rozpoczęła się kilkudniowa kwesta na ratowanie zabytków tej istniejącej od połowy XIX w. nekropolii. W ubiegłym roku ze zbiórki pozyskano ponad 77 tys. zł, co pozwoliło na odrestaurowanie dziesięciu nagrobków.
"W tym roku, w związku ze stuleciem odrodzenia państwa polskiego, akcentujemy wydarzenia wpisujące się w historię walk o odzyskanie niepodległości. Dlatego do realizacji konserwatorskiej wybraliśmy nagrobek ks. Franciszka Pruskiego, kapłana, który w czasie I wojny światowej uratował niemieckiego lotnika" – podkreślił prezes Towarzystwa Opieki nad Starym Cmentarzem w Łodzi Cezary Pawlak.
Ks. Pruski ukrył na plebanii niemieckiego pilota, którego samolot został strącony podczas powietrznego starcia pomiędzy Rosjanami i Niemcami w okolicach Kramska k. Konina. Jednak po wkroczeniu wojsk rosyjskich był zmuszony go wydać, prosząc, aby Rosjanie potraktowali jego podopiecznego, jako jeńca. Lotnik został zesłany w głąb Rosji. Po Rosjanach do miejscowości weszli Niemcy, którzy - gdy dowiedzieli się o zdarzeniu – aresztowali i skazali na śmierć ks. Pruskiego. Kapłan zginął w czerwcu 1915 roku. Jego zwłoki sprowadzono do Łodzi i pochowano na Starym Cmentarzu. W 1926 r. na grobie ks. Pruskiego stanął pomnik ufundowany ze składek mieszkańców z rzeźbą skrzydlatego anioła autorstwa Wacława Konopki. Nagrobek ten został zniszczony przez hitlerowców jesienią 1939 roku.
"Pomnik należał do najbardziej wartościowych obiektów nekropolii pod względem artystycznym. To, że odnowiliśmy go na stulecie niepodległości, jest faktem symbolicznym. To nasza najdroższa realizacja, zrealizowana nie tylko ze składek łodzian, ale też dzięki wsparciu miasta Łódź, Archidiecezji Łódzkiej i firmy Bolsius" – dodał Pawlak.
W sumie, po ubiegłorocznej kweście, z której pozyskano ponad 77 tys. zł, odnowiono dziesięć pomników – były wśród nich m.in. nagrobki zniszczone podczas ubiegłorocznych nawałnic, a także wybrany w internetowym głosowaniu łodzian grób Małgorzaty i Franciszka Szarf ozdobiony wapienną rzeźbą Chrystusa i – na części ewangelickiej cmentarza - granitowy nagrobek rodziny Nippe z efektownym kutym ogrodzeniem, którego odnowienie dofinansowali potomkowie tego rodu.
W tym roku kwesta będzie trwała kilka dni. Już w sobotę na cmentarzu pojawili się uczniowie 55 łódzkich szkół, którzy będą również sprzątali teren nekropolii. We Wszystkich Świętych kwestować będą przedstawiciele władz Łodzi, świata artystycznego oraz dziennikarze, a przez kolejne dwa dni – reprezentanci stowarzyszeń i organizacji.
Osoby zainteresowane historią Starego Cmentarza i pochowanych na nim osób mogą wziąć udział w spacerach patriotycznych – pierwszy zaplanowano na 28 października, a kolejne odbędą się 4 i 25 listopada.
"Towarzystwo Opieki nad Starym Cmentarzem wspólnie z Muzeum Miasta Łodzi realizuje projekt +Łódzkie oblicza Niepodległej+, w ramach którego odbyły się liczne warsztaty, spotkania, gry miejskie. Wydany zostanie także przewodnik po Starym Cmentarzu; to publikacja z narracją historyczną prezentująca postacie, które odegrały ważną rolę w walce o niepodległość i utrwalaniu polskiej państwowości, m.in. polityków, samorządowców, artystów" - dodał Pawlak.
Kwesta na Starym Cmentarzu po raz pierwszy odbyła się w 1995 roku - z inicjatywy nieżyjącego już nestora łódzkich przewodników Stanisława Łukawskiego przy współudziale łódzkiego ośrodka TVP. Akcję aktywnie propagował zmarły w 2012 roku dziennikarz Wojciech Słodkowski. Do tej pory zebrano łącznie 1,3 mln zł, za co udało się odnowić ponad 180 pomników.
Stary Cmentarz w Łodzi powstał w latach 1855-58; od początku, jako nekropolia trójwyznaniowa - dla katolików, prawosławnych i ewangelików. To miejsce pochówku przemysłowców, lekarzy, prawników, przedstawicieli starych rodów, uczestników walk o niepodległość, ludzi zasłużonych dla rozwoju miasta, jego sztuki i oświaty.
Nekropolię wyróżnia bogactwo form i stylistyki pomników nagrobnych. Ponad 80 nagrobków wyszło spod dłuta wybitnego, żyjącego na przełomie XIX i XX wieku, rzeźbiarza Wacława Konopki. Prawie 200 dzieł sztuki sepulkralnej jest wpisanych do wojewódzkiego rejestru zabytków.(PAP)
autorka: Agnieszka Grzelak-Michałowska
agm/aszw/
