Cmentarz Rakowicki w Krakowie. Fot. PAP/S. Rozpędzik
Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa (SKOZK) od lat za jeden z priorytetów stawia sobie ratowanie miejskich nekropolii różnych wyznań. Tylko od 2007 r. przeznaczył prawie 5 mln zł na konserwację ok. tysiąca kaplic, grobowców, nagrobków i macew.
„Remont obiektów cmentarnych służy przywracaniu pamięci o przodkach, o tych, którzy przyczynili się do rozwoju miasta. Dofinansowujemy obiekty o znaczeniu historycznym, artystycznym i architektonicznym, na cmentarzach katolickich i żydowskich” – powiedziała PAP prof. Maria Dzielska ze SKOZK.
O wysokości dotacji na odnowę danego grobowca decyduje głównie stopień trudności jego rewaloryzacji. Wśród konserwowanych zabytków często są takie, o których nikt nie pamięta. To nie tylko grobowce uczonych, artystów, filantropów, bohaterów wojennych, ale i zwykłych mieszczan, kupców, rzemieślników.
Jak oceniła profesor, jeszcze olbrzymia ilość obiektów wymaga remontu. Szczególnie wiele niszczejących zabytków jest na cmentarzu Rakowickim i żydowskim Remuh – tam macewy zostały odkryte i odkopane dopiero po II wojnie światowej.
Kończą się prace konserwacyjne na Starym Cmentarzu Podgórskim, założonym pod koniec XVIII w., a zamkniętym w 1900 r. „Na tej nekropolii odnowiliśmy już prawie wszystkie obiekty i uważamy to za wielki sukces” – powiedziała Maria Dzielska ze SKOZK. Dofinansowanie SKOZK na remont zabytków Starego Cmentarza Podgórskiego wyniósł 650 tys.
Kończą się prace konserwacyjne na Starym Cmentarzu Podgórskim, założonym pod koniec XVIII w., a zamkniętym w 1900 r. „Na tej nekropolii odnowiliśmy już prawie wszystkie obiekty i uważamy to za wielki sukces” – powiedziała profesor. Dofinansowanie SKOZK na remont zabytków Starego Cmentarza Podgórskiego wyniósł 650 tys. Na tej nekropolii pochowani są obywatele Podgórza, m.in. Józef Teodor Lubicz Serkowski, działacz patriotyczny w latach 1846-48.
Najwięcej środków z Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa SKOZK przeznacza na remont obiektów na cmentarzu Rakowickim. W ciągu ostatnich ośmiu lat zostało tam odnowionych 100 nagrobków, grobowców, pomników nagrobnych i kaplic cmentarnych, które SKOZK dofinansował w kwocie ponad 2,3 mln zł.
Na najbardziej znanej krakowskiej nekropolii blask odzyskały cenne grobowce i pomniki. Wśród nich jest grobowiec ułanów poległych na ulicach Krakowa 6 listopada 1923 r., księży greckokatolickich z diecezji chełmskiej: Grzegorza i Józefa Terlikiewiczów, malarza Edwarda Domaniewskiego czy pomnik na grobowcu dyrektora Biblioteki Jagiellońskiej Adolfa Mułkowskiego. Wśród ważniejszych realizacji na tym cmentarzu są też konserwacje grobowca rodziny Starowieyskich, w którym spoczywają m.in. rodzice błogosławionego Stanisława Kostki Starowieyskiego i płk. Henryka Reymana - uczestnika dwóch wojen światowych, legendarnego piłkarza Wisły, którego imię nosi stadion miejski. Remontu doczekała się również kwatera poległych w czasie I wojny światowej, tzw. Kwatera Legionowa.
Obecnie najważniejszym dofinansowanym przez SKOZK obiektem, przy którym wciąż trwają prace, jest kaplica grobowa Marceliny Czartoryskiej - pianistki, która opiekowała się Fryderykiem Chopinem podczas jego ostatniej choroby i była obecna przy nim w chwili śmierci. Czartoryska zasłynęła też jako działaczka charytatywna. Była współtwórczynią szpitala im. św. Ludwika dla dzieci oraz kolonii w Rabce-Zdroju.
Według szacunków Obywatelskiego Komitetu Ratowania Krakowa, który co roku wspierany przez artystów, polityków i samorządowców organizuje zbiórkę pieniędzy na odnowę zabytkowych nagrobków, konserwacji wymaga mniej więcej połowa z kilkunastu tysięcy grobowców na Rakowicach.
Wysokość dofinansowania prac remontowych na cmentarzach żydowskich, na których pochowani są członkowie Gminy Wyznaniowej Żydowskiej, wyniósł w ostatnich ośmiu latach blisko 2 mln zł - prawie 1,6 mln zł powędrowało na odnowienie 659 macew na XIX-wiecznym cmentarzu żydowskim, tzw. Nowym, z kolei odnowienie 192 macew na założonym w XVI w. cmentarzu Remuh SKOZK dofinansował w kwocie ponad 300 tys. zł. (PAP)
bko/ agz/
