Staraniem Związku Tatarów RP powstała replika buńczuka 1 szwadronu tatarskiego 13 Pułku Ułanów Wileńskich. Buńczuk to w wojsku tatarskim symbol władzy. Wykonanie repliki dofinansowało MSWiA. Na stałe będzie ona przechowywana w siedzibie Związku w Bohonikach.
Buńczuki to symbole wzięte z wojsk pochodzenia azjatyckiego. Są to drzewce zakończone u góry kulą, ze zwisającymi pękami końskiego włosia.
Takie symbole mieli również Tatarzy służący w wojsku polskim. Ten wykonany z inicjatywy ZTRP, wzorowany jest na buńczuku szwadronu jazdy tatarskiej 13. Pułku Ułanów Wileńskich, stacjonującego przed wojną w Nowej Wilejce k. Wilna. Jak podają historycy, od roku 1938 jego dowódcą był polski Tatar, rotmistrz Aleksander Jeljaszewicz. Pułk ten brał czynny udział w kampanii wrześniowej 1939 roku, gdzie zdziesiątkowany uległ rozformowaniu. Los buńczuków szwadronu tatarskiego jest nieznany.
"Buńczuk to symbol tatarskości, tradycji i kultury tatarskiej" - podkreślił w rozmowie z PAP prezes Związku Tatarów RP Jan Adamowicz. W jednostce wojskowej porównał go do sztandaru. Przypomniał, że w logo tej organizacji jest właśnie buńczuk; jeden z jego ogonów jest zielony, drugi biało-czerwony.
Pierwsze informacje o inicjatywie Związku Tatarów RP pojawiły się jeszcze cztery lata temu. Rada Centralna Związku wystąpiła wówczas z apelem o finansowe wsparcie tego pomysłu.
"Przy odwzorowaniu tego buńczuka bazowaliśmy na archiwaliach i wiedzy naszych historyków" - powiedział Adamowicz. Zaznaczył, że w realizacji projektu pomogła dotacja MSWiA, która wsparła wkład własny Związku. Bogato zdobiony janczarami (dzwonkami) buńczuk ma teraz pełnić funkcje reprezentacyjne. Będzie prezentowany przez społeczność tatarską podczas ważnych uroczystości, w tym państwowych.
Po raz pierwszy stało się to w minioną niedzielę w centrum Białymstoku, w czasie wojewódzkich uroczystości stulecia odzyskania niepodległości przez Polskę; buńczuk zaprezentowali tam miłośnicy historii ze szwadronu kawalerii im. 10 Pułku Ułanów Litewskich, z którymi od kilku lat ZTRP współpracuje. Adamowicz wyraził nadzieję, że tak jak kiedyś buńczuk zagrzewał do walki o ojczyznę, tak dziś będzie symbolem współpracy na rzecz tatarskiej mniejszości, kultury i tradycji.
Tatarzy to jedna z najmniejszych grup etnicznych w Polsce, ale ich historia na ziemiach dawnej Rzeczpospolitej ma ponad 600 lat. Jako datę dobrowolnego osadnictwa tatarskiego w Wielkim Księstwie Litewskim i Rzeczypospolitej, Jan Długosz podaje rok 1397. Na ziemie polskie Tatarzy przynieśli ze sobą islam, gwarancja wolności wyznania była jednym z warunków osadnictwa. Już jednak w XVI-XVII wieku zatracili swój język i wiele obyczajów, nazwiska rodowe uległy spolszczeniu.
Województwo podlaskie uważane jest za region, gdzie są największe w kraju skupiska Tatarów. Ilu jest obecnie Tatarów w Polsce, dokładnie nie wiadomo. W ostatnim spisie powszechnym pochodzenie tatarskie zadeklarowało ok. 2 tys. osób.
Związek Tatarów RP działa od 1992 roku, ale nawiązuje do tradycji organizacji przedwojennej. (PAP)
autor: Robert Fiłończuk
rof/ wj/
