Kaplica Karola Scheiblera na Starym Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim w Łodzi. Fot. PAP/G. Michałowski
Na Starym Cmentarzu w Łodzi spoczywają ewangelicy, wyznawcy prawosławia i katolicy. Najstarsza łódzka nekropolia istnieje od połowy XIX w.; słynie z ponad 350 obiektów zabytkowych i artystycznych sztuki nagrobnej.
"Na Starym Cmentarzu jest nasza historia – nie tylko Łodzi, ale i Polski. Pod wieloma cennymi pomnikami kryją się szczątki ludzi niezwykle zasłużonych, których przypominamy przy okazji corocznych kwest i prowadzonej od 20 lat akcji ratowania zabytków nekropolii" – podkreśliła wiceprezes Towarzystwa Opieki nad Starym Cmentarzem Alina Jabłońska.
Stary Cmentarz powstał w latach 1855-1858. Łódź już wówczas była miastem wielu religii, wyznaczono zatem odrębne części dla katolików, protestantów i prawosławnych - obecnie część katolicka zajmuje obszar 11 ha, ewangelicka - 9 ha, a prawosławna - niespełna hektar powierzchni.
Nekropolię wyróżnia bogactwo form i stylistyki pomników nagrobnych. Prawie 200 z nich wpisano do wojewódzkiego rejestru zabytków. To miejsce pochówku przemysłowców, lekarzy, prawników, przedstawicieli starych łódzkich rodów, uczestników walk o niepodległość, ludzi zasłużonych dla rozwoju miasta, jego sztuki i oświaty. Znajdują się tu mauzolea łódzkich rodów fabrykanckich - Grohmanów, Geyerów, Kunitzerów, Kindermannów.
W 2016 r. ukończono trwającą ponad dziesięć lat renowację kaplicy Juliusza Heinzla w części katolickiej – to jeden z najcenniejszych zabytków Starego Cmentarza, wzniesiony w latach 1899-1903. W dniu Wszystkich Świętych łodzianie będą mogli zwiedzić - na co dzień niedostępne - podziemia tej neorenesansowej budowli, zaprojektowanej przez berlińskiego architekta Franza Schwechtena na wzór Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu. Znajdują się w nich szczątki fundatora – założyciela jednego z najbogatszych rodów fabrykanckich, któremu łodzianie zawdzięczają wiele wspaniałych budowli.
Innym cennym zabytkiem jest stojące w części ewangelickiej okazałe mauzoleum Karola Scheiblera wystawione w latach 1885-1888 według projektu Edwarda Lillpopa i Józefa Piusa Dziekońskiego.
Na cmentarzu można podziwiać też zabytkowe groby rosyjskich urzędników carskich, przedstawicieli inteligencji i artystów. Jak zaznaczyła Jabłońska, ponad 80 nagrobków wyszło spod dłuta wybitnego rzeźbiarza Wacława Konopki. Za pozyskane w ubiegłorocznej kweście fundusze udało się odnowić trzy jego dzieła m.in. pomnik zasłużonego lekarza Kazimierza Brzozowskiego i jego żony Antoniny, działaczki PCK.
Nekropolia to także mogiły powstańców z 1863 r. i uczestników wojny polsko-bolszewickiej z 1920 r. Przy ul. Ogrodowej pochowani są m.in. porucznik Stefan Pogonowski, jeden z bohaterów bitwy warszawskiej 1920 roku, rzeźbiarz Wacław Konopka, malarz i teoretyk sztuki z kręgu konstruktywizmu Władysław Strzemiński, aktor Leon Niemczyk oraz senator Andrzej Ostoja-Owsiany.
Towarzystwo Opieki nad Starym Cmentarzem od 20 lat organizuje kwesty na ratowanie zabytków nekropolii. Za zebrane w ubiegłym roku 92 tys. zł odnowiono 12 nagrobków. We wszystkich kwestach pozyskano ok. 1,2 mln zł, co pozwoliło na renowację ponad 160 pomników. (PAP)
agm/ agz/
