Należące do zbiorów specjalnych Towarzystwa Naukowego Płockiego polskie podręczniki szkolne z XVIII wieku zostały utrwalone w formie cyfrowej. To zbiór 15. wydawnictw opracowanych przez Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, działające przy oświeceniowej Komisji Edukacji Narodowej.
Digitalizację swych bibliotecznych zasobów Towarzystwo Naukowe Płockie, najstarsza tego typu instytucja w Polsce, prowadzi od 2002 r. Celem jest ochrona oraz udostępnienie najcenniejszych obiektów. Dotychczas w formie cyfrowej, dzięki pozyskanym funduszom z różnych źródeł, zapisano tam 8 tys. 700 różnego rodzaju wydawnictw z kolekcji specjalnej liczącej ponad 16 tys. zabytków.
W planach jest digitalizacja 12. inkunabułów z XV wieku oraz 14. starych druków, pochodzących z okresu od XVI do XVIII wieku – poinformowała w piątek PAP Agnieszka Ciechomska z Towarzystwa Naukowego Płockiego. Wśród zapisanych ostatnio w formie cyfrowej ksiąg znalazły się m.in.: „Geografia powszechna ku pożytkowi Młodzi Narodowey na szkoły publiczne wydana” (Warszawa, 1773 r.), „Moralna nauka dla szkół narodowych” (Kraków, 1787 r.), a także „Zoologia czyli zwierzętopismo dla szół narodowych (Warszawa, 1789 r.) oraz „Wymowa i poezya dla szkół narodowych” (Kraków, 1792 r.).
„To pionierskie oświeceniowe podręczniki, często pierwodruki, opracowane przez Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, czyli organ doradczy Komisji Edukacji Narodowej. Wydawnictwa te posiadają ciekawe zapiski proweniencyjne, w głównej mierze odnoszące się do Szkoły Wojewódzkiej Płockiej” – podkreśliła Ciechomska. Dodała, że cyfrowe wersje XVIII-wiecznych podręczników, podobnie jak wydawnictw poddanych wcześniej digitalizacji, dostępne są w czytelni multimedialnej biblioteki im. Zielińskich Towarzystwa Naukowego Płockiego oraz w internecie, na stronie Płockiej Biblioteki Cyfrowej.
Ciechomska zaznaczyła, że projekt digitalizacji zabytkowych podręczników został dofinansowany przez Fundację „Fundusz Grantowy dla Płocka” kwotą ponad 7 tys. zł z darowizn spółek działających w tym mieście: PKN Orlen, Basell Orlen Polyolefins i Levi Strauss Foundation. „Wieloletni plan digitalizacji zbiorów Towarzystwa Naukowego Płockiego zakłada konwersję całości zbiorów specjalnych naszej biblioteki, liczących ponad 16 tys. jednostek. Prace będą realizowane w miarę pozyskiwania środków finansowych na ten cel” – dodała. Przypomniała, że fundusze na digitalizację pochodziły dotychczas także z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz płockiego Urzędu Miasta.
„Jeżeli pozwolą nam środki planujemy w następnej kolejności zrealizować digitalizację dużego zbioru starych druków. Będzie to 12 inkunabułów z XV wieku oraz 14 starych druków z okresu od XVI do XVIII stulecia” – zapowiedziała Ciechomska. Zwróciła przy tym uwagę, że w latach 2002-14 Towarzystwo Naukowe Płockie przeprowadziło digitalizację 8 tys. 700 obiektów ze swych zasobów bibliotecznych. „W stosunku do całości naszych zbiorów, czyli 408 tys. jednostek, to tylko 0,02 proc. Trzeba jednak pamiętać, że digitalizujemy wyłącznie najstarsze, najcenniejsze i najbardziej narażone na zniszczenie obiekty, a sama digitalizacja to zadanie pracochłonne, a także kosztowne” – podkreśliła.
Zabytkowe podręczniki, które zapisano w wersji cyfrowej, będzie można zobaczyć na wystawie Towarzystwa Naukowego Płockiego, która zostanie otwarta 15 października. Na innej wystawie, która czynna będzie tam od 19 października, pokazany zostanie oryginał oraz cyfrowy zapis jednego z najcenniejszych dzieł w zbiorach biblioteki Towarzystwa Naukowego Płockiego – „Boskiej Komedii” Dantego Alighieri (1265-1321), wydanej w 1487 r. i ilustrowanej 68. drzeworytami. Ekspozycja zostanie przygotowana z okazji mijającej w tym roku 750. rocznicy urodzin tego wybitnego poety, a także polityka.
Towarzystwo Naukowe Płockie utworzono 3 czerwca 1820 r. To najstarsza tego typu instytucja w Polsce. Jej założycielami byli m.in. rektor Szkoły Wojewódzkiej Płockiej Kajetan Morykoni, biskup płocki i senator Królestwa Polskiego Adam Prażmowski, a także ziemianin, weteran wojen napoleońskich pułkownik Stanisław Dembowski. Od 2004 r. Towarzystwo Naukowe Płockie,
prowadzące badania regionalne, organizujące również wykłady, odczyty i wystawy, jest organizacją pożytku publicznego.(PAP)
mb/ dym/
