Stary Cmentarz w Łodzi. Fot. PAP/A. Zbraniecki
Prawie 500 uczniów przystąpiło w sobotę rano do porządkowania pól grobowych wokół zabytkowych pomników Starego Cmentarza, najstarszej nekropolii w Łodzi. 30 października młodzież rozpocznie trzydniową kwestą na rzecz ratowania zabytków tego cmentarza.
"Porządkowanie pól grobowych przez dzieci i młodzież szkolną z Łodzi i okolic to każdego roku taki symboliczny początek kolejnej kwesty. W tym roku do prac porządkowych zgłosiło się 45 szkół. Są również grupy niezrzeszone, które wiedzą o naszej akcji i przyłączają się do niej bez oficjalnego zgłoszenia. Łącznie pracuje więc na cmentarzu ok. 500 osób" - powiedział PAP prezes Towarzystwa Opieki nad Starym Cmentarzem Cezary Pawlak.
Dodał, że większość szkół objęła patronatem pomniki, wokół których porządkuje pola grobowe. Prace trwają też w innych miejscach, głównie najbardziej zapomnianych i zaniedbanych, m.in. na ewangelickiej części cmentarza. Prace zaplanowano do godz. 15. Uczestnicy sobotniej akcji 30 października jako pierwsi przystąpią też do zbiórki pieniędzy w ramach XXI kwesty na rzecz ratowania zabytków Starego Cmentarza. Dzień później kwestować będą osoby i stowarzyszenia działające na rzecz ochrony zabytków Łodzi. 1 listopada do zbiórki włączą się przedstawiciele władz miejskich i wojewódzkich, politycy, dziennikarze, artyści, naukowcy i sportowcy.
„Kwesta na rzecz ratowania zabytków Starego Cmentarza to wydarzenie, które ma już swoją historię. W 1995 r. zaczynaliśmy bardzo skromnie. To była inicjatywa łódzkich przewodników i łódzkiej telewizji, której dyrektorem był wówczas nieodżałowany śp. Włodek Słodkowski. Wkrótce po tym powstało Towarzystwo Opieki nad Starym Cmentarzem, które stara się przy wsparciu wielu osób i organizacji realizować tę ważną ideę" - przypomniał Pawlak.
Podkreślił, że każda kolejna edycja kwesty jest wyjątkowa. W tym roku akcja będzie miała dwa motywy przewodnie. Pierwszym będzie hasło „16 odnowionych pomników na 160-lecie Starego Cmentarza", które ma przypomnieć o początkach nekropolii.
„Przypominamy o rocznicy, która jest bardzo ważna. 1855 rok to rok powstania tej nekropolii, która w założeniu była jedną nekropolią chrześcijańską, podzieloną na trzy części - katolicką, ewangelicką i prawosławną - i odzwierciedlającą narodowości oraz wyznania chrześcijańskiej Łodzi. A 16 pomników odnowionych w minionym roku to liczba rekordowa w historii dotychczasowych kwest" - wyjaśnił Pawlak.
W grupie 16 pomników jest m.in. nagrobek zmarłej 15 stycznia 1856 r. Maryi Bitdorf. Został odnaleziony w części ewangelickiej, w nieco zapomnianym kwartale grobów z lat 50. XIX w. Obecnie to najstarszy zachowany nagrobek Starego Cmentarza.
Odnowiono też miejsce pochówku zasłużonej dla Łodzi rodziny Urbanowskich, która na początku XX w. prowadziła jedno z największych i najbardziej nowoczesnych przedsiębiorstw budowlano-kamieniarsko-rzeźbiarskich na terenie Królestwa Polskiego.
„W okresie międzywojennym firma miała jednak problemy finansowe i upadła. Nazwa funkcjonowała jeszcze do lat 50. XX w., a po śmierci Józefa Urbanowskiego, syna założyciela, okazało się, że zagospodarowano dla nich jedno pole grobowe ze skromnym pomnikiem" - wyjaśnił Pawlak.
Teraz skromny pomnik z lastryka zastąpiono nowym nagrobkiem, w tle którego widnieje namalowana na murze winieta zakładu kamieniarskiego. Prezentacja pomnika Urbanowskich będzie drugim tematem przewodnim tegorocznej kwesty.
W ub.r. podczas kwesty zebrano rekordową kwotę ponad 106 tys. zł. W 20 dotychczasowych kwestach zebrano łącznie ponad 1,1 mln zł. Za te pieniądze odnowiono ponad 160 zabytków najstarszej łódzkiej nekropolii.
Stary Cmentarz w wielowyznaniowej Łodzi działa od 1855 r. W jego obrębie wyznaczono części dla katolików, protestantów i prawosławnych. Obecnie część katolicka zajmuje obszar 11 ha, ewangelicka (z kaplicą Scheiblera) - 9 ha, a prawosławna - niespełna 1 ha. Nekropolię wyróżnia bogactwo form i stylistyki pomników nagrobnych. Wśród jej zabytków jest ok. tysiąca kaplic grobowych, pomników nagrobnych, rzeźb i kutych ogrodzeń. Ich autorzy to często znakomici architekci i rzeźbiarze. Niemal 200 obiektów jest wpisanych do wojewódzkiego rejestru zabytków.
Stary Cmentarz jest miejscem pochówku przemysłowców, lekarzy, prawników, uczestników walk o niepodległość i ludzi zasłużonych dla rozwoju miasta, jego sztuki i oświaty. Są się tu mauzolea łódzkich rodów fabrykanckich - Grohmanów, Geyerów, Kunitzerów, Kindermannów.
Pochowani są tam też m.in. wybitny malarz i teoretyk sztuki z kręgu konstruktywizmu Władysław Strzemiński, aktor Leon Niemczyk czy tragicznie zmarła w katastrofie smoleńskiej mec. Joanna Agacka-Indecka. (PAP)
duk/ gma/
