Kodeks supraski. Fot. PAP/P. Kula
W Białymstoku otwarta została w niedzielę wystawa plenerowa poświęcona Kodeksowi Supraskiemu – cennemu zabytkowi piśmiennictwa słowiańskiego, wpisanemu na listę „Pamięci świata” UNESCO. Obecny rok jest Rokiem Kodeksu Supraskiego w województwie podlaskim.
Ekspozycję "Kodeks Supraski w kontekście relacji bizantyńsko-słowiańskich", przygotowaną we współpracy z ambasadą Bułgarii w Polsce, oglądać można na ogrodzeniu prawosławnego soboru św. Mikołaja w centrum Białegostoku. Kodeks opisywany jest na tej wystawie jako największy objętościowo, zachowany pomnik cyrylicy z X wieku tzw. presławskiej szkoły piśmienniczej (literackiej) z Bułgarii.
Kodeks Supraski powstał pod koniec X wieku na terenie obecnej Bułgarii, a odkryty został w 1823 roku w ówczesnym klasztorze bazylianów w Supraślu przez księdza prof. Michała Bobrowskiego z Wilna. Zaliczany jest do najstarszych i najcenniejszych na świecie zabytków języka i piśmiennictwa słowiańskiego; jest też nieocenionym źródłem do badań nad językiem starocerkiewno-słowiańskim.
Kodeks napisany jest cyrylicą; zawiera 27 żywotów świętych i 22 nauki ojców Kościoła przeznaczonych na miesiąc marzec, a także jedną modlitwę. Nie wiadomo w jakich okolicznościach opuścił Bułgarię. Jedna z wersji mówi o podarowaniu Kodeksu klasztorowi supraskiemu w XVI wieku przez fundatora monasteru Aleksandra Chodkiewicza. Księga ma 285 kart - 151 z nich przechowywanych jest w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Część druga, licząca 118 kart, znajduje się w Bibliotece Uniwersytetu w Lublanie w Słowenii, a 16 kart w Rosyjskiej Bibliotece Narodowej w Sankt Petersburgu.
Z wnioskiem o ustanowienie 2023 roku Rokiem Kodeksu Supraskiego w regionie wystąpił do samorządu województwa podlaskiego prawosławny arcybiskup białostocko-gdański Jakub; w listopadzie radni przyjęli stosowną uchwałę. W 2023 r. wypadają ważne rocznice związane z kodeksem: tysiąclecie istnienia tego zabytku piśmiennictwa, jubileusz 500-lecia od momentu, kiedy trafił do biblioteki supraskiego klasztoru oraz 200-lecia jego odnalezienia w tym monasterze.
Jak poinformował ks. Jarosław Jóźwik - kanclerz działającej w zabudowaniach monasterskich Akademii Supraskiej - powołany został komitet organizacyjny obchodów, pod przewodnictwem arcybiskupa Jakuba. W ramach obchodów planowana jest na wrzesień międzynarodowa konferencja naukowa w Białymstoku i Supraślu. Powstaną też trzy rzeźby - pulpity z kamienia z otwartym Kodeksem Supraskim, które staną w Białymstoku, Supraślu i podlaskiej wsi Wólka Wygonowska - miejscu urodzenia prof. Bobrowskiego. Planowane jest również tłumaczenie kodeksu na język polski; pracuje nad tym grupa naukowców różnych specjalności. Będzie też wydana książka dla dzieci, w przystępnej dla nich formie opowiadająca historię tego kodeksu.(PAP)
autor: Robert Fiłończuk
rof/ aszw/
