W Galerii Faras w Muzeum Narodowym w Warszawie trwają ostatnie prace. W środę na ścianie galerii zamontowano malowidło ukazujące św. Annę. Jedyna w Europie ekspozycja średniowiecznego malarstwa nubijskiego zostanie ponownie otwarta 18 października.
Do galerii po konserwacji powróciła już większość bezcennych malowideł. Rozmieszczono je w replice katedry z Faras, którą polscy archeolodzy odkryli w latach 60. ubiegłego wieku na pograniczu sudańsko-egipskim. Makieta katedry pozwoli na odtworzenie wnętrza świątyni i oryginalnego układu malowideł. "Zbiór malowideł wczesnochrześcijańskich z terenów dzisiejszego Sudanu jest wyjątkowy. Podobną kolekcję można oglądać jedynie w Chartumie" - mówił dziennikarzom kurator Alfred Twardecki.
Jedno z najcenniejszych malowideł zostało zamontowane w galerii w środę. Przedstawia ono św. Annę trzymającą palec na ustach. Gest matki Marii i babki Jezusa jest zagadkowy i nie występuje w żadnym innym jej przedstawieniu na świecie. "Św. Anna kładzie palec na ustach jakby nakazywała milczenie. Jest to znak wskazujący na jakąś tajemnicę, milczenie, zadumę, ale też, być może, znak modlitwy. Na terenie Egiptu i Palestyny (...) istniał zwyczaj cichej modlitwy. Kładziono na ustach palec wskazujący prawej ręki. Uważano, że ten palec będzie stanowił barierę, która zagradza dostęp do serca modlącego się wszelkiemu złu. Może właśnie św. Anna modli się kładąc palec na ustach. Może też wskazuje na tajemnicę, jaką było poczęcie Chrystusa i jego śmierć" - wyjaśniła kustosz w zbiorach sztuki starożytnej i wschodniochrześcijańskiej Bożena Mierzejewska.
Przedstawienie św. Anny znajdowało się na na ścianie nawy północnej katedry w Faras z VIII w. Jej ruiny zostały odkryte podczas wykopalisk polskich archeologów pod kierunkiem prof. Kazimierza Michałowskiego, którzy pod patronatem UNESCO brali udział w międzynarodowej akcji ratowania pozostałości dawnych kultur Doliny Nilu. Dzisiaj Faras wskutek budowy zapory na Nilu znajduje się pod wodą.
Dzieło zachowało się częściowo. Fragment malowidła ukazuje głowę i ramiona świętej, pozostała część sylwetki nie przetrwała. "Można przypuszczać, że św. Anna przedstawiona była z małą Marią na kolanach" - dodała Mierzejewska. Przez lata to wyjątkowe malowidło stanowiło logo warszawskiego muzeum.
Przedstawienie św. Anny znajdowało się na na ścianie nawy północnej katedry w Faras z VIII w. Jej ruiny zostały odkryte podczas wykopalisk polskich archeologów pod kierunkiem prof. Kazimierza Michałowskiego, którzy pod patronatem UNESCO brali udział w międzynarodowej akcji ratowania pozostałości dawnych kultur Doliny Nilu. Wykopaliska uchroniły bezcenne zabytki przed zatonięciem. Dzisiaj Faras wskutek budowy zapory na Nilu znajduje się pod wodą.
Do Muzeum Narodowego w Warszawie trafiło łącznie 60 malowideł z katedry w Faras. Wykonane na tynku bezcenne przedstawienia zostały zdjęte ze ścian kościoła i od 1972 r. są udostępniane w warszawskim muzeum wraz z elementami dekoracji architektonicznej katedry i inskrypcjami.
Po ponownym otwarciu w galerii prezentowane będą również inne zabytki nubijskie, a także koptyjskie, bizantyjskie, etiopskie, prawosławne. "To jest jeden krąg kulturowy, który korzeniami sięga do cywilizacji bizantyjskiej. O ile Nubia czy Etiopia znajdowały się na południowych krańcach wpływów bizantyjskich, o tyle Ruś i częściowo średniowieczna Polska na północnych. Te terytoria są ze sobą powiązane i chcieliśmy to zasygnalizować na naszej ekspozycji" - podkreślił Twardecki.
Obok repliki katedry z bezcennymi malowidłami w Galerii Faras znajdą się dwa pomieszczenia z multimediami. Planowana jest m.in. projekcja filmu w technologii 3D ukazującego zrekonstruowaną katedrę. W tej części będzie też można znaleźć informacje na temat Nubii, faraskiej katedry, malowideł ściennych i ich ikonografii, polskich wykopalisk.
Faras stanowiło znaczący ośrodek miejski w średniowiecznym królestwie Nubii obejmującym tereny dzisiejszego Sudanu. Władcy przyjęli chrzest ok. 548 r. z rąk misjonarzy przysłanych z Konstantynopola przez cesarzową Teodorę. Chrześcijaństwo rozwijało się tam do XIV w. Zostało wyparte przez islam. (PAP)
mce/ abe/