Kaplica Cudownego Obrazu. Fot. PAP/P. Piątkowsk
Kościół katolicki w Polsce obchodzi 26 sierpnia uroczystość Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej. Mimo epidemii, na Jasnej Górze zostanie odprawiona suma pontyfikalna, której będzie przewodniczy prymas abp Wojciech Polak.
O ustanowienie święta Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej paulini zabiegali wielokrotnie. Po raz pierwszy zwrócili się z prośbą do Stolicy Apostolskiej po obronie Jasnej Góry przed Szwedami w 1665 r. Kongregacja Obrzędów zezwoliła wtedy jedynie na odprawianie mszy św. wotywnych.
Uroczystość zatwierdził dopiero papież Pius X w 1904 roku – na początku tylko dla Jasnej Góry i ówczesnej diecezji włocławskiej. Ważne znaczenie odegrała postać bł. Honorata Koźmińskiego, który po upadku powstania styczniowego starał się zjednoczyć naród wokół Królowej Polski - Maryi.
W 1931 r. papież rozciągnął obchody święta na całą Polskę wyznaczając dzień 26 sierpnia oraz zatwierdzając nowy tekst mszy św. i brewiarza.
Obraz Matki Bożej otaczany jest przez Polaków niezwykłą czcią. Początki sięgają XV wieku.
Pierwotny obraz jasnogórski wykonany był techniką enkaustyczną, stosowanej w obrazach starochrześcijańskich i bizantyjskich. "Analiza wykazuje duże podobieństwo do obrazów, jakie mnisi bazyliańscy malowali na Krecie. W tym wypadku obraz mógłby pochodzić z X w. Stąd mógł znaleźć się w Konstantynopolu" – podaje liturgia godzin (brewiarz).
Paulinów – kustoszy jasnogórskiego sanktuarium sprowadził z Węgier książę Władysław Opolczyk. Oddał im drewniany kościół parafialny w Starej Częstochowie. Wspomina o tym Jan Długosz podając dokładny akt zrzeczenia się kościoła przez ówczesnego proboszcza, Henryka Bielę, na ręce o. Jerzego, przeora klasztoru paulinów w Budzie na Węgrzech.
Najstarszy zachowany opis cudownego uzdrowienia pochodzi z roku 1402. O sławie obrazu świadczy również to, że zaczęto sporządzać jego kopie. "W roku 1390 miał ją Głogówek, w roku 1392 Sokal, a w roku 1400 - jeszcze dalszy Lepogłów w Chorwacji.
W roku 1430 r. w czasie świąt wielkanocnych dwaj panowie polscy i książę ruski dokonali napaści na Jasną Górę. Dla zatarcia śladów posłużyli się bandami husyckimi, grasującymi na Śląsku.
W tym czasie klasztor słynął już z powodu cudownych łask otrzymywanych dzięki modlitwie do Maryi przedstawionej w wizerunku jasnogórskim. Napastnicy sądzili, więc, że w klasztorze są wielkie skarby, ponieważ wizerunek Matki Bożej ściągał już rzesze pielgrzymów. Kiedy jednak okazało się, że wyposażenie klasztoru jest skromne - ukradli sprzęty liturgiczne, krzyże i odarli obraz ze złota i klejnotów, którymi przyozdobili go pielgrzymi. Wreszcie uszkodzili wizerunek Maryi cięciem szabli.
Na prośbę paulinów zniszczony obraz król Władysław Jagiełło zabrał do Krakowa, gdzie starano się go odnowić.
"Obecny obraz Matki Bożej, namalowany jest na drewnianej tablicy, zalicza się do ikon bizantyjskich określanych nazwą Hodegetria, co oznacza +Tę, która prowadzi+" – czytamy w liturgii godzin.
Zmieniono ozdoby szat. Lilie andegaweńskie na płaszczu Maryi nawiązują do herbu andegaweńskiego króla Węgier Ludwika. Prawdopodobnie dodano także do rąk Dzieciątka Jezus książkę.
Pozostawiono na obrazie ślady napaści z 1430 r. - są nimi dwa równoległe cięcia miecza na policzku Maryi, przecięte trzecim na linii nosa, oraz kilka podobnych, choć znacznie mniejszych cięć na szyi
W roku 1655 miała miejsce słynna obrona Jasnej Góry.
Przed wizerunkiem Matki Bożej wielokrotnie modlili się polscy królowie i książęta, m.in. Kazimierz Jagiellończyk, Zygmunt I Stary, Stefan Batory, Zygmunt III Waza, Michał Korybut Wiśniowiecki, Jan III Sobieski czy August III Sas.
Koronacja jasnogórskiego wizerunku Matki Bożej papieskimi koronami odbyła się na Jasnej Górze 8 września 1717 r. Korony ofiarował król August II Mocny, zaś aktu koronacji dokonał brat prymasa, bp Krzysztof Szembek. Było to pierwsze tego rodzaju wydarzenie na świecie poza Rzymem.
Rokrocznie na uroczystość Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej na Jasną Górę przybywają pielgrzymki z całej Polski. W 2019 r. Jasną Górę nawiedziło 4 mln 400 tys. pątników, w tym przyszło 300 pieszych pielgrzymek, a uczestniczyło w nich 133 tys. osób.
W uroczystość Matki Bożej Częstochowskiej 26 sierpnia 1956 r. bp Michał Klepacz odczytał tekst stworzonych przez prymasa Stefana Wyszyńskiego Jasnogórskich Ślubów Narodu Polskiego, które nawiązywały do lwowskich ślubów Jana Kazimierza z 1656 r., oddających naród w opiekę Maryi.
W ramach programu odnowy moralno-duchowej Polski przygotowującego do obchodów tysiąclecia Chrztu Polski, przygotowano kopię obrazu jasnogórskiego, która od 26 sierpnia 1957 r. nawiedza kolejne diecezje w kraju. Wizerunek do dziś wędruje po Polsce. Obecnie nawiedza parafie archidiecezji poznańskiej. (PAP)
Autor: Magdalena Gronek
mgw/ mhr/
