Drewniana wieża nadawcza gliwickiej radiostacji. Fot. PAP/A. Grygiel
Radiostacja Gliwice, będąca oddziałem muzeum w tym mieście, ma stać się jednym z ważniejszych ośrodków muzealno-edukacyjnych tematycznie związanych z II wojną światową. Projekt modernizacji zabytkowego zespołu urbanistycznego wraz z pozwoleniami na inwestycję ma być gotowy za niespełna rok.
"Chcemy w nowoczesny, lecz przede wszystkim inspirujący sposób opowiadać o dramatycznej historii mieszkańców Gliwic i regionu w XX wieku. Będziemy działali w ścisłej współpracy z wiodącymi tego rodzaju instytucjami w Europie, pracując w formule otwartej, sprzyjającej żywej dyskusji o sprawach minionych i aktualnych" - poinformował w poniedziałek dyrektor Muzeum w Gliwicach Grzegorz Krawczyk.
Radiostacja Gliwice to najbardziej rozpoznawalny zabytek Gliwic. Zbudowana w latach 30. ub. wieku drewniana wieża antenowa jest najwyższym tego typu obiektem w Europie. Zachowała się wraz z kompleksem trzech budynków zaplecza, z częścią oryginalnego wyposażenia.
31 sierpnia 1939 r. radiostacja była areną Prowokacji Gliwickiej - najgłośniejszego spośród działań podjętych przez niemieckie oddziały dywersyjne przy ówczesnej granicy z Polską tuż przed wybuchem II wojny światowej. Grupa esesmanów w cywilnych ubraniach zaatakowała Radiostację. Podczas tej prowokacji bojówkarze zamordowali aresztowanego dzień wcześniej Franza Honioka. Jego śmierć miała być jednym z dowodów, że napad przeprowadzili Polacy – Honiok był obywatelem niemieckim, ale też powstańcem śląskim, który działał na rzecz polskości regionu. Prowokacja - w zamyśle Niemców – miała w oczach opinii międzynarodowej obarczyć Polskę odpowiedzialnością za wybuch wojny, stanowiąc alibi dla Hitlera, a także dać sojusznikom Polski pretekst do zaniechania wypełnienia ich zobowiązań.
Obecnie w zabytkowym zespole urbanistycznym działa niewielki oddział gliwickiego muzeum, który teraz ma przejść gruntowną metamorfozę. Rozpoczęły się przygotowania do modernizacji trzech zabytkowych budynków Radiostacji wraz z bezpośrednim otoczeniem. Projekt przygotuje wybrana w konkursie pracownia architektoniczna NIZIO Design International.
"Przygotowujemy (...) projekt kompleksowej modernizacji i rewitalizacji unikatowego, zabytkowego kompleksu urbanistycznego oraz wystawy stałej i jej aranżacji plastycznej. Zespół mojej pracowni to eksperci z doświadczeniem w projektach rewitalizacyjnych, historycznych i ekspozycyjnych, a projekt dla Radiostacji Gliwice łączy wszystkie te obszary naszej działalności" – zapowiedział w poniedziałek prowadzący pracownię architekt Mirosław Nizio.
Zewnętrzny wygląd budynków ma zostać zachowany, a planowane zmiany we wnętrzach muszą być konsultowane ze Śląskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Dwa budynki zostaną wykorzystane na potrzeby muzealne, połączy je nowy, podziemny obiekt przeznaczony na większą część stałej ekspozycji muzealnej. W trzecim budynku powstanie aparthotel. Zaplanowano także budowę miejsc parkingowych. Wcześniej miasto zrewitalizowało już duży teren wokół drewnianej wieży nadawczej.
Ukończenie prac projektowych wraz z uzyskaniem wymaganych pozwoleń na realizację inwestycji przewidziane jest na przełom lat 2022 i 2023. Powstał już scenariusz nowej, stałej wystawy muzealnej związanej z gliwicką Radiostacją, obejmujący trzy części tematyczne: techniczną, historyczną i fabularną. Jego autorami są badacze specjalizujący się w historii najnowszej Gliwic i regionu – dr Sebastian Rosenbaum i dr Bogusław Tracz.
Ścieżka zwiedzania obejmować ma trzy warstwy narracyjne. Warstwa techniczna związana będzie z pierwotną funkcją i zasadami działania Radiostacji Gliwice - wyeksponuje specyfikę unikalnego zabytku techniki radiowej, okoliczności jego powstania i zasady działania. Część historyczna, najbardziej rozbudowana, przedstawi kontekst, tło oraz najważniejsze zagadnienia polityczne związane pośrednio i bezpośrednio z tym miejscem oraz wydarzeniami, które doprowadziły do Prowokacji Gliwickiej i wybuchu wojny. Warstwa fabularna przybliży dramatyczny przebieg zorganizowanej przez służby specjalne III Rzeszy Niemieckiej prowokacji z 31 sierpnia 1939 roku.
"Program nowego muzeum wypełnimy atrakcyjnymi, ale wartościowymi przedsięwzięciami adresowanymi do tysięcy gości, którzy co roku przyjeżdżają tutaj, do miejsca-symbolu, z najdalszych zakątków świata. A przede wszystkim chcemy stworzyć nowe miejsce dla kultury na pożytek mieszkańców Gliwic" – powiedział dyr. Krawczyk.
Radiostacja Gliwicka jest wpisana na listę Pomników Historii, leży również na Szlaku Zabytków Techniki Woj. Śląskiego, który jest częścią Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego.(PAP)
autor: Marek Błoński
mab/ aszw/
