Prawosławni i wierni innych obrządków wschodnich obchodzą 30 kwietnia uroczystość Wielkiej Soboty. Już rano odprawiane były liturgie. Przez cały dzień wierni odwiedzają symboliczne groby Pańskie; święcone są pokarmy na wielkanocne śniadania.
W tym roku Wielkanoc w Kościele wschodnim przypada 1 maja - pięć tygodni po świętach u katolików. Dzieje się tak, bo w obu obrządkach data tego święta wyliczana jest w nieco inny sposób. Dlatego tylko raz na jakiś czas termin jest taki sam, a często Wielkanoc w Cerkwi i innych obrządkach wschodnich przypada później niż w Kościele katolickim.
Podobnie jak u katolików, także w Kościele wschodnim w Wielką Sobotę święcone są pokarmy. W województwie podlaskim, gdzie są największe w kraju skupiska wiernych Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, pokarmy święcone są w cerkwiach przez cały dzień, po porannych liturgiach.
W niektórych wiejskich parafiach na Białostocczyźnie zachował się zwyczaj święcenia w dużych koszach wszystkich potraw przygotowanych na wielkanocne śniadanie. Święcenie odbywa się tam nie tylko w cerkwiach, ale także przed nimi, czy przy przydrożnych, wiejskich krzyżach.
Wierni Cerkwi odwiedzają groby Pańskie. Symbolizuje go we wschodniej tradycji płaszczanica (lub w innej pisowni: płaszczenica), czyli wynoszony uroczyście w Wielki Piątek na środek świątyni całun z ikoną przedstawiającą Chrystusa w grobie.
Tradycją jest też odwiedzanie cmentarzy. Groby zmarłych metropolitów i duchownych spoczywających na cmentarzu wolskim w Warszawie odwiedzi tego dnia zwierzchnik Cerkwi w Polsce metropolita Sawa. Wcześniej odda pokłon płaszczanicom w stołecznych świątyniach prawosławnych.
Odwiedzanie symbolicznego Grobu Pańskiego i święcenie pokarmów to także najważniejsze wydarzenia Wielkiej Soboty żyjących w naszym kraju grekokatolików.
"Wierni przynoszą do poświęcenia m.in. sól, jajka, wędliny, chrzan - podobnie jak u katolików" – powiedział PAP dziekan sanocki i proboszcz parafii greckokatolickiej w Komańczy w Bieszczadach ks. Andrzej Żuraw.
W Wielką Sobotę odwiedzi on kilkanaście miejscowości w Beskidzie Niskim i Bieszczadach. "Żeby dotrzeć do moich wiernych i poświęcić im pokarmy, pokonam samochodem blisko dwieście kilometrów. Do niektórych miejscowości dotrę już późnym popołudniem. W tym roku pokarmy będę święcił m.in. w Smolniku, Radoszycach, Rzepedzi, Kulasznem, Komańczy, Zyndranowej, Olchowcu, Polanach i Grabiu" – dodał ks. Żuraw.
Wielka Sobota kończy czas ścisłego postu, choć w ten dzień post jeszcze obowiązuje. Pierwszym posiłkiem bez postu będzie dla wiernych Kościołów wschodnich wielkanocne śniadanie. W niektórych rodzinach spożywane bywa bardzo wcześnie rano, po powrocie z nocnych uroczystości paschalnych.
Dokładnych danych co do liczby prawosławnych w kraju nie ma. Przedstawiciele polskiej Cerkwi szacują, że wiernych jest ok. 450-500 tys., z czego ok. połowy mieszka w północno-wschodniej Polsce. Według danych GUS, w ostatnim spisie powszechnym przynależność do Kościoła prawosławnego w Polsce zadeklarowało 156 tys. osób. Hierarchowie uznają te dane jednak za niemiarodajne.
Liczba grekokatolików w Polsce szacowana jest na ponad 33 tys. wiernych, którzy mieszkają m.in. w województwach: podkarpackim, małopolskim, warmińsko-mazurskim, zachodniopomorskim, lubuskim i dolnośląskim. (PAP)
rof/ kyc/ itm/
