Wielka Synagoga w Tykocinie. Fot. PAP/J. Ochoński
Dom talmudyczny, który wraz z XVII-wieczną synagogą w Tykocinie stanowi zabytkowy kompleks, jest jednym z oddziałów Muzeum Podlaskiego. Całość od roku jest remontowana. Dyrektor muzeum poinformował, że 22 lipca odnowiony dom talmudyczny zostanie udostępniony zwiedzającym.
Prace remontowe w obiektach zaczęły się w sierpniu ub.r. i polegały na wymianie dachu, elewacji, stolarki i zabezpieczenia przed wilgocią. Jak podkreślał w rozmowie z PAP dyrektor Muzeum Podlaskiego Andrzej Lechowski, budynki wymagały pilnego remontu, bo są jednymi z najcenniejszych zabytków w regionie.
"Ta synagoga jest wyjątkowa, jeśli spojrzymy przez przestrzeń całej Polski. Wiemy, że w Polsce zachowało się 365 budynków posynagogalnych. W niektórych są czynne synagogi, w Tykocinie jest muzeum, muzeum dobrze utrzymywane, w którym teraz toczy się generalny remont" - powiedział Lechowski i przypomniał, że obiekt odwiedza rocznie około 80 tys. osób z całego świata. Głównie są to zorganizowane grupy z Izraela, które przyjeżdżają w ramach pobytów edukacyjnych.
Lechowski podkreślił, że tykocińska synagoga jest jednym z najcenniejszych tego typu zabytków w Polsce, "a przed wojną urodą ustępowała tylko krakowskiej; została zbudowana w 1642 roku w miejscu starszej, drewnianej bożnicy - aż do II wojny światowej była centrum duchowego życia żydowskich mieszkańców miasteczka". Dyrektor podkreślił, że czasy okupacji boleśnie dotknęły świątynię. Ograbiona, zaczęła niszczeć. Większy remont przeszła ostatnio w latach 70. "Tak dużych prac jak teraz jeszcze nie było" - mówił.
Główna część remontu ma się zakończyć w październiku. Do końca roku potrwa jeszcze porządkowanie terenu wokół budynków, ale już w przyszły weekend zwiedzający będą mogli zobaczyć wyremontowany dom talmudyczny, zwany małą synagogą - powiedział PAP kierownik synagogi w Tykocinie dr Janusz Sękowski. Przypomniał, że w domu talmudycznym niegdyś mieściła się szkoła kahalna. "Należy podkreślić, że tylko przy dwóch synagogach w Polsce były budynki talmudyczne" - dodał.
"W domu talmudycznym robimy wernisaż w sobotę 21 lipca o godz. 18, czyli od 22 lipca, od niedzieli, jest otwarty dom talmudyczny i każdy będzie mógł zwiedzić wszystkie pomieszczenia w środku. Z zewnątrz budynek będzie jeszcze przez kilka tygodni remontowany" - poinformował dr Sękowski. Przypomniał, że trzy czwarte pomieszczeń w domu talmudycznym zajmują wystawy stałe, a jedną czwartą - czasowe.
Pracownicy muzeum poinformowali, że w najstarszych fragmentach tynku odnaleziono pierwotną warstwę farb, dlatego biel na ścianach po remoncie zastąpi między innymi odcień ceglasto-koralowy.
Muzeum zakupi także m.in. audioprzewodniki, powstaną też z brązu miniatury synagogi i domu talmudycznego, by - poprzez dotyk - mogli je poznać niewidomi.
Kompleksowy remont synagogi jest możliwy dzięki dotacji z UE z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020. Łączny koszt remontu to około 2,3 mln zł, z UE pochodzi 60 proc. pieniędzy. Fundusze na wkład własny muzeum pochodzą z urzędu marszałkowskiego i z kredytu.
Gmina żydowska istniała w Tykocinie od 1522 roku. Tamtejsza synagoga pochodzi z końca XVII wieku. Przestała pełnić funkcję świątyni w sierpniu 1941 roku, gdy w pobliskim Lesie Łopuchowskim Niemcy rozstrzelali niemal 2,5 tys. miejscowych Żydów. Do tego czasu obok Polaków mieszkało tam osiemnaście pokoleń Żydów. Obecnie Tykocin to miejsce licznych wycieczek Żydów z całego świata, którzy odwiedzają odrestaurowaną synagogę i tam się modlą.(PAP)
autorka: Małgorzata Półtorak
mpt/ wus/
