Polski plakat propagandowy z okresu plebiscytu. Fot. Wikimedia Commons
Wystawę przypominającą plebiscyt 1921 roku na Górnym Śląsku i jego podział pomiędzy Polskę a Niemcy będzie można oglądać od 23 listopada br. w Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach – podało w środę muzeum. Wystawa będzie prezentowana tam do 10 grudnia.
Wystawa edukacyjna przygotowana przez Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej katowickiego oddziału IPN poświęcona wydarzeniom 1921 r. na Górnym Śląsku miała swą premierę 20 października w katowickim Przystanku Historia IPN. Tego dnia przypadała 100. rocznica zatwierdzenia przez Radę Ambasadorów tzw. „rozstrzygnięcia genewskiego” Ligi Narodów z 12 października 1919 r. o podziale Górnego Śląska między Niemcy i Polskę.
W środę Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach poinformowało, że otwarcie wystawy w tej placówce nastąpi 23 listopada o godz. 10. Weźmie w nim udział autorka scenariusza ekspozycji Renata Skoczek.
Podczas premiery ekspozycji w Katowicach Skoczek wyjaśniała, że wystawa jest kontynuacją – zarówno w narracji, jak i formie (prezentowana jest na dziewięciu rollupach; towarzyszy jej katalog prezentujący poszerzone historyczne materiały graficzne) - podobnych przedsięwzięć prowadzonych przez OBEN katowickiego IPN od 2019 r., a prezentujących wydarzenia z ostatniego stulecia w regionie.
Autorka uściśliła też, że zasięg czasowy wystawy sięga od 10 stycznia 1921 r., gdy zaczął obowiązywać regulamin plebiscytu na Górnym Śląsku, do „rozstrzygnięcia genewskiego” Ligi Narodów z 12 października 1919 r., które zostało zatwierdzone przez Radę Ambasadorów 20 października. Dodała, że choć rządy Niemiec i Polski wyraziły rozczarowanie i sprzeciw wobec tamtej decyzji, w 1922 r., gdy teren obejmowała polska administracja, dominowały nastroje radosne.
Podczas otwarcia wystawy 20 października br. prezes IPN Karol Nawrocki akcentował, że na decyzję Rady Ambasadorów sprzed 100 lat o podziale Górnego Śląska, złożyło się wiele lat pozytywistycznej pracy osób przywiązanych do Polski, działań publicznych, społecznych, plebiscytowych, ale także wiele przelanej krwi i stoczonych walk.
„Woj. śląskie było terytorialnie najmniejszym w II RP, ale takim, bez którego nie mogłyby powstać Gdynia, Centralny Okręg Przemysłowy czy połączenia kolejowe. To dzięki Śląskowi Polska zyskiwała swoją suwerenność i niezależność nie tylko w kontekście ekonomicznym, ale ten kontekst dawał wówczas Polakom świadomość życia w suwerennej, niepodległej Polsce” – mówił Nawrocki.
Dyrektor katowickiego oddziału IPN Andrzej Sznajder wskazał natomiast, że rok 1921. na Górnym Śląsku można porównać pod pewnymi względami do 1918 r. w odniesieniu do całej Rzeczypospolitej. „Tak, jak wtedy, w listopadzie 1918 r., dla Polski otwierała się droga do suwerenności, tak w 1921 r. na Górnym Śląsku otwierała się droga do połączenia się z Rzeczpospolitą” – przypomniał Sznajder.
Wystawa „Rok 1921 na Górnym Śląsku" to jeden z elementów tryptyku wystawienniczego IPN "Górny Śląsk w latach 1919-21". Wieloletnia formuła realizacji przedsięwzięć oraz kierowanie ich do różnych grup odbiorców – to główne założenia tych inicjatyw. Wśród przedsięwzięć cyklicznych są też infografiki edukacyjne nt. genezy przebiegu i skutków powstań śląskich (dotąd ukazały się infografiki dot. trzech powstań i plebiscytu; ostatnia, poświęcona woj. śląskiemu ukaże się w 2022 r.), kalendarze ścienne na lata 2018-22 czy galeria plakatu powstańczego (dotąd 15 plakatów z sylwetkami i koloryzowanymi fotografiami najważniejszych i mniej znanych postaci powstań śląskich).
Do najmłodszych odbiorców skierowano np. kolorowanki „Pokoloruj historię” opatrzone krótkim komentarzem historycznym, puzzle do kolorowania dla mniejszych dzieci z postaciami powstańca śląskiego i sanitariuszki powstańczej, puzzle dla starszych dzieci – poświęcone plebiscytowi górnośląskiemu 20 III 1921 r. i III powstaniu śląskiemu 1921 r., czy znaczki – wpinki: w tym repliki oryginalnych znaczków „Śląsk nasz” z marca 1921 r., wydanych m.in. pod kątem kwesty na plebiscyt.
Duża część materiałów kierowana do nauczycieli. To m.in. reprinty mapy z wynikami głosowania, broszury edukacyjne czy katalogi wystaw. Sztandarowym projektem jest wystawa elementarna „Powstania śląskie 1919-1921” – do pobrania z internetu, wraz z materiałami edukacyjnymi, będącymi pomocą dla nauczycieli. Na podstawie wystawy elementarnej powstała wystawa plenerowa, która zagościła już w ponad 40 miastach w Polsce.(PAP)
autor: Mateusz Babak
mtb/ aszw/
