Źródło: www.scwis.pl
Przygotowana przez Instytut Dziedzictwa Solidarności w Gdańsku wystawa „Solidarność do wojska” będzie od wtorku prezentowana w Śląskim Centrum Wolności i Solidarności przy dawnej kopalni Wujek w Katowicach.
Wystawa obejmuje dziesięć wielkoformatowych, podświetlanych plansz, które w komiksowej formie opowiadają o powoływaniu przez władze PRL do wojska działaczy Solidarności i umieszczanie ich w wojskowych obozach. Celem była izolacja działaczy i złamanie ducha walki o Solidarność.
Ekspozycję przygotował Instytut Dziedzictwa Solidarności w Gdańsku w 40. rocznicę utworzenia wojskowych obozów internowania. Po raz pierwszy była prezentowana od listopada 2022 r. w historycznej Sali BHP Stoczni Gdańskiej.
Jak przekazał w poniedziałek Sylwester Strzałkowski z ŚCWiS, na wtorkowym otwarciu wystawy w tej placówce będzie obecna grupa osób z różnych stron Polski, które były do takich obozów kierowane. Przyjadą też przedstawiciele Instytutu Dziedzictwa Solidarności z Gdańska.
Strzałkowski przypomniał, że obozy wojskowe, do których trafiali w stanie wojennym działacze Solidarności, były wymierzoną w nich formą represji. Pobór trwał od 5 listopada 1982 r. do 3 lutego 1983 r. i objął nieco ponad 1,7 tys. osób.
„+Ćwiczenia wojskowe+ miały być karą za przynależność do związku, ich celem nie było podniesienie zdolności bojowej żołnierza, ale złamanie go i upodlenie. Wiele osób straciło z tego powodu zdrowie, jedna osoba poniosła śmierć” - podkreślił Strzałkowski.
Zastrzegł, że użycie wojska do izolacji osób niewygodnych dla komunistycznej władzy jest do dziś tematem mało znanym. Już w wolnej Polsce poszkodowani w ten sposób czekali ponad 20 lat na uznanie ich za osoby represjonowane.
„Gdy twórcy wystawy rozmawiali z jej bohaterami, ci nie potrafili mówić o tych wydarzeniach spokojnie, bez emocji, pojawiały się łzy” - zaznaczył przedstawiciel ŚCWiS.
Śląskie Centrum Wolności i Solidarności mieści się w dawnym magazynie odzieżowym kopalni Wujek. Przylega do niego rampa, z której członkowie plutonu specjalnego ZOMO 16 grudnia 1981 roku strzelali do strajkujących górników.
Przedmiotem działalności Centrum jest zachowywanie i upowszechnianie wiedzy o wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego, działalności ruchów opozycyjnych w okresie do 1989 r. i wydarzeniach związanych z pacyfikacją strajków na obszarze obecnego woj. śląskiego oraz o utworzeniu i działalności NSZZ Solidarność.
Przykopalniane muzeum powstało w 2008 r. Przed rozbudową składało się z trzech sal wystawowych, w których ukazana była m.in. historia kopalni z makietą odwzorowującą teren kopalni oraz przebieg działań sił milicyjno-wojskowych podczas pacyfikacji zakładu. Po muzeum od lat oprowadzają górnicy, którzy brali udział w historycznym strajku.
Rozbudowa ŚCWiS zakończyła się w grudniu 2021 r. - w 40. rocznicę pacyfikacji kopalni; otwarto też wówczas nową wystawę stałą. Po przebudowie centrum znacząco powiększyło się, obejmując dwa kolejne poziomy. Ekspozycja mieści się nie tylko – jak wcześniej – na parterze, ale też na podniesionym poddaszu i w podziemiach.
Wystawa prezentuje historię PRL-u - przede wszystkim działalność opozycji demokratycznej, m.in. powstanie NSZZ Solidarność, wizyty Jana Pawła II, strajki, stan wojenny, pacyfikację Wujka i jej efekty oraz przebieg sądowych procesów, w których sądzeni byli sprawcy tej zbrodni.
W grudniu 2022 r. samorząd Katowic przejął od Polskiej Grupy Górniczej trzy budynki dawnej kopalni Wujek, pod kątem przekazania ŚCWiS: oddział instalacyjny, budynek straży pożarnej oraz łaźnię łańcuszkową. Placówka - prowadzona wspólnie przez Katowice i woj. śląskie - przygotowuje ich zagospodarowanie.(PAP)
autor: Mateusz Babak
mtb/ wj/
