Zakończono konserwację obrazu Matki Bożej z dmuchawcem w Kończycach Małych

„Podczas konserwacji zabezpieczono bardzo zniszczone drewniane podobrazie. Jest to najbardziej wrażliwa jego część. Deski zostały bardzo mocno naruszone przez drewnojady oraz spudrowanie, będące wynikiem działania wilgoci w kościele. Przez to w tej chwili nie ma możliwości przymocowania srebrnych barokowych koron wotywnych oraz aplikacji zdobiących obraz. Przez jakiś czas te piękne ozdoby świadczące o kulcie będą prezentowane w osobnej gablocie obok ołtarza” – powiedział ks. Szymon Tracz, odpowiadający w diecezji bielsko-żywieckiej za konserwacje sztuki sakralnej.

Jak podkreślił duchowny, pomimo braku nakładanych ozdób, „wizerunek nie traci wyjątkowości, gdyż Matka Boska posiada przepiękną, późnogotycką koronę o bardzo fantazyjnie kształtowanych roślinnych sterczynach oraz dekoracji imitującej zdobienie szlachetnymi kamieniami i perłami”.

Dzięki zabiegom konserwatorów „późnogotyckim blaskiem rozjaśniło się oczyszczone lico obrazu” - powiedział ks. Szymon Tracz.  - Bezsprzecznie jest to fenomen, iż ta część wizerunku dotrwała do naszych czasów prawie bez zniszczeń. Oczyszczono złote tło, przywracając mu swoją pierwotną świeżość, oraz szaty madonny i dzieciątka, na których przepięknie prezentują się wyciskane w zaprawie obrazu motywy roślinno-kwiatowe imitujące kosztowne późnośredniowieczne brokaty sprowadzane kiedyś z dalekiej Florencji”.

Po usunięciu zabrudzeń lepiej widać, iż Maryja w prawej ręce trzyma bardzo subtelnie malowany dmuchawiec, jedyny taki znany nam w malarstwie europejskim atrybut na wizerunku Matki Bożej.

„Wyrazistości nabrał łaciński napis umieszczony na nimbie madonny, będący początkiem wielkanocnej antyfony +Regina Coeli laetare alleluia+. Odsłonięto także spod późniejszych przemalowań pierwotną kolorystykę ramy obrazu oraz dekorujący ją ornament” – powiedział ks. Szymon Tracz.

Obraz przez kilkanaście tygodni pozostanie jeszcze w pracowni konserwatorskiej, aby mógł „odpocząć” i by można było na bieżąco śledzić, czy podjęte przy nim działania przyniosły oczekiwane rezultaty. „W tym czasie zostaną podjęte starania związane z konserwacją ołtarza głównego w kościele parafialnym w Kończycach Małych, aby wizerunek mógł w nim na nowo być bezpiecznie umieszczony” – dodał ks. Tracz.

Prace konserwatorsko-badawcze obrazu prowadziły wspólnie: dziekan wydziału konserwacji i restauracji dzieł sztuki ASP w Krakowie Marta Lempart-Geratowska i Katarzyna Dobrzańska. Trwają one od jesieni ub.r. Konserwacja była możliwa dzięki jej sfinansowaniu przez Śląskiego Konserwatora Zabytków w Katowicach.

Obraz pochodzi z ołtarza głównego kościoła. Kończycka Madonna w prawej ręce dzierży dmuchawiec. Obraz jest wysoki na 175 cm i szeroki na 145,5 cm. Dzieło uważane jest przez specjalistów za jedno z najcenniejszych w polskiej sztuce późnogotyckiej. Zachowane w oryginalnych gniazdach zawiasy świadczą, iż tablica stanowiła pierwotnie część środkową tryptyku.

„Późnogotycki obraz jest prawdopodobnie jedynym na świecie wizerunkiem Maryi z mniszkiem lekarskim” – uważa ks. Szymon Tracz.

Wstępna analiza wizerunku wskazała, iż przy jego powstaniu pracowało przynajmniej dwóch artystów. Pierwszym był zapewne – niezwykle uzdolniony - mistrz kierujący pracownią. To on wykonał niezwykle swobodnie prowadzony rysunek przygotowawczy, dobrze widoczny na zdjęciach rentgenowskich, a następnie zakomponował cały obraz, malując twarze Madonny i Dzieciątka oraz ich ręce. Drugi, nieznacznie słabszy, być może uczeń, na pewno pracował przy postaci anioła z lewej strony podtrzymującego koronę.

Parafia w Kończycach wzmiankowana była w XIV w. W okresie reformacji tamtejszy drewniany kościół przejęli protestanci. W połowie XVII w. wrócił do katolików. W 1713 r. w jego miejscu została wzniesiona murowana świątynia. Samodzielna parafia w Kończycach Małych powstała w 1909 r. 90 lat później miejscowy kościół został ustanowiony lokalnym sanktuarium maryjnym. (PAP)

autor: Marek Szafrański

szf/ pat/