Wielki Mistrz Zakonu Krzyżackiego bp Bruno Platter w towarzystwie właściciela zamku w Rynie Andrzeja Dowgiałło (L) i prezesa Stowarzyszenia Byłych Mieszkańców Powiatu Olszyńskiego Herberta Monkowskiego (P) zwiedza zamek gotycki w Rynie. 2010 r. Fot. PAP/A. Warżawa
Nie da się go zastąpić, bo tacy dobrzy ludzie nie rodzą się na pęczki. Mówił o sobie niemiecki Warmiak i Warmię miał zawsze w sercu – mówi o zmarłym Herbercie Monkowskim inny Warmiak Edward Cyfus. Monkowski zapisał się m.in. zainicjowaniem kontaktów między regionem, a Zakonem Krzyżackim.
Cyfus poinformował PAP, że Monkowski zmarł 19 stycznia w Niemczech. Jego pogrzeb zaplanowano na 30 stycznia, szczegóły ceremonii są ustalane.
Herbert Monkowski urodził się w 1934 roku we wsi Jaroty pod Olsztynem - dziś to dzielnica miasta. Uciekł z ówczesnego Allenstein w 1945 roku, gdy wkraczała Armia Czerwona. Pieszo przeszedł przez zamarznięty Zalew Wiślany i na zawsze już zamieszkał w Niemczech. Tam założył stowarzyszenie dawnych mieszkańców Warmii. Polskiego nauczył się w Niemczech. "Mówił o sobie niemiecki Warmiak, Warmię miał zawsze w sercu, to był przecudowny, nieprzeciętny człowiek" - podkreślił w rozmowie z PAP Cyfus, który napisał o Monkowskim książkę "Pobiegnij moją drogą".
Monkowski przez całe życie przyjeżdżał na Warmię. Zostanie zapamiętany m.in. jako organizator pomocy humanitarnej w PRL. "Gdy nadarzyła się okazja pod koniec lat 70. i w 80. XX wieku organizował ogromną pomoc charytatywną dla szpitali i innych instytucji" - powiedział PAP Wiktor Leyk, Mazur, który znał Monkowskiego. Starosta olsztyński Andrzej Abako przypomniał, że pomoc tę Monkowski organizował we współpracy z nieżyjącym już ks. Julianem Żołnierkiewiczem, który angażował się w m.in. w pomoc działaczom "Solidarności".
"Działalność Monkowskiego była bardzo ważna; to, co zrobił dla pojednania polsko-niemieckiego i polsko-polskiego zostanie zapamiętane. Zawsze, kiedy by nie odwiedzał Olsztyna, dzwonił do mnie i pytał, czy znajdę chwilę czasu na spotkanie. Gdy jeździłem do Niemiec na spotkania noworoczne zawsze znajdował czas, żeby się w Niemczech spotkać. Doceniał, co my Polacy robimy na Warmii i dla Warmii. To był prawdziwy Warmiak, Warmia była dla niego najważniejsza" - powiedział PAP starosta Abako.
W rozmowie z PAP Leyk przypomniał, że Monkowski zainicjował wiele działań służących propagowaniu dziedzictwa kulturowego Warmii. "Położył wielkie zasługi do odtworzenia szlaku biskupiego w Bałdach. Ta inicjatywa żyje do dziś. To on zainicjował wizyty Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego Bruno Plattera i jego następców na Warmii, Mazurach, czy w Malborku" - przypomniał Leyk.
Edward Cyfus przyznał, że to właśnie Monkowski został wysłany do siedziby Zakonu Krzyżackiego w Wiedniu, by w 2010 roku zaprosić na obchody 600-lecia bitwy pod Grunwaldem Wielkiego Mistrza, biskupa Bruno Plattera. "Standardowo audiencja u mistrza trwała 15 minut, Herbert był u biskupa Plattera 47 minut. Tak rozmawiał, że mistrz nie tylko przyjechał na obchody grunwaldzkie, ale też odbył wizytę po miejscach związanych z Zakonem. W Łukcie Wielki Mistrz odprawiał mszę w kościele ufundowanym przez Konrada i Ulryka von Jungingenów, głosił piękne kazanie, a obok mistrza stał Herbert i je tłumaczył" - przypomniał Cyfus.
Kolejni wielcy mistrzowie odwiedzają Warmię i Mazury, ostatnio mistrz był na ceremonii otwarcia nowego muzeum pod Grunwaldem we wrześniu ubiegłego roku.
"Prywatnie to był ciepły, otwarty, cudowny człowiek, który bardzo łatwo nawiązywał kontakty z innymi i wszystkich lubił. My też go wszyscy lubiliśmy, bo Herberta nie dało się nie lubić" - powiedział Leyk. (PAP)
Autorka: Joanna Kiewisz-Wojciechowska
jwo/ mhr/
