Debata „Stalinogród w pamięci społecznej mieszkańców Katowic” 

W spotkaniu wezmą udział koordynatorzy i wolontariusze projektu z wszystkich krajów biorących w nim udział: Rumunii, Węgier, Albanii, Bułgarii i Polski, którzy opowiedzą o realizacji przedsięwzięcia w swoich „miastach Stalina”. Głos zabiorą również zaproszeni goście – m.in. historycy IPN oraz Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, dziennikarze, muzealnicy, mieszkańcy Stalinogrodu. Spotkanie otworzą dyrektorzy placówek koordynujących projekt w Katowicach – dr Andrzej Sznajder z Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach oraz Piotr Zaczkowski z Katowice Miasto Ogrodów – Instytucji Kultury im. K. Bochenek.

Wstęp na debatę jest wolny. 

30 sierpnia 2017 r., godz. 9.30
Przystanek Historia – Centrum Edukacyjne IPN w Katowicach im. H. Sławika, ul. św. Jana 10, III p.

Informacje o międzynarodowym projekcie „Byłem mieszkańcem miasta Stalina” („I was citizen of Stalin Town”), realizowanym w Katowicach przez Instytut Pamięci Narodowej Oddział Katowice oraz Katowice Miasto Ogrodów – Instytucję Kultury im. Krystyny Bochenek.

Wielu mieszkańców Katowic i jego okolic wciąż pamięta czasy, gdy nosiły one nazwę Stalinogród. Nie było to jedyne miasto w zależnych od Związku Sowieckiego krajach Europy Środkowo-Wschodniej, noszące imię komunistycznego dyktatora. Podobnie było z Brașovem w Rumunii, Dunaújváros na Węgrzech, Eisenhüttenstadt w Niemczech Wschodnich, Kuçovą w Albanii czy Warną w Bułgarii. Projekt ,,I was citizen of Stalin Town”, realizowany jest we wszystkich przywołanych miastach. Jego celem jest przybliżenie oddziaływania stalinowskiego totalitaryzmu na społeczeństwa Europy Środkowo-Wschodniej: niszczenie tradycyjnych elit i wartości czy budowanie socjalistycznego „nowego człowieka”. Realizacji tych celów służyła m.in. wszechobecna propaganda, która przenikała większość sfer życia publicznego. Jednym z jej elementów był tzw. kult jednostki – przede wszystkim sowieckiego przywódcy, Józefa Stalina. Niemal religijna cześć, jaką go otaczano, przetrwała nawet po jego śmierci w 1953 r. To właśnie wtedy Katowice przemianowano na Stalinogród.

Projekt cechuje innowacyjne i interaktywne podejście do tematu. Podkreśla on osobiste doświadczenia obywateli miast noszących imię Stalina, opierając się na faktach z życia codziennego, „małych historiach”, poprzez które ludzie młodzi (którzy nie żyli w dramatycznych czasach komunizmu) mogą łatwiej zrozumieć konsekwencje, jakie dla europejskich wartości i dobrobytu obywateli miały reżimy totalitarne. Celem organizatorów jest wzbudzenie debaty publicznej o tym, jak totalitaryzm komunistyczny pozbawił obywateli ich fundamentalnych praw, dopuszczając się kolosalnych nadużyć i zbrodni. Z drugiej strony, przedsięwzięcie „I was citizen of Stalin Town” winno pobudzić do refleksji na temat przyczyn, które doprowadziły do powstania Unii Europejskiej i jej poszerzenia o kraje, które do 1989 r. stanowiły część bloku sowieckiego.

Do udziału w projekcie są zaproszeni wszyscy zainteresowani tematem. Poszukiwane są zdjęcia, pocztówki, dyplomy, dokumenty, wydawnictwa, pieczątki, tabliczki, różnego rodzaju pamiątki – wszystko, co nosi na sobie piętno stalinizacji oraz nazwy Stalinogród. Co ważne, do realizacji projektu nie są potrzebne oryginały, lecz dobrej jakości skany i fotografie. Jednak idea akcji nie ogranicza się tylko do pozyskiwania ikonografii. Poszukiwane są również relacje, anegdotki czy notatki z tego okresu, a zwłaszcza wspomnienia starszych mieszkańców miasta i regionu, którzy przeżyli młodość w czasach, gdy Katowice nazywano Stalinogrodem, i chcieliby podzielić się nimi z młodymi wolontariuszami, biorącymi udział w projekcie.

Zgromadzone narracje i obiekty będą prezentowane na portalu społecznościowym, a następnie, w ramach zakończenia całego projektu, na specjalnie zorganizowanej wystawie. Ponadto pięciu wolontariuszy odwiedzi inne „miasta Stalina”, aby dzielić się swoimi doświadczeniami z lokalnymi społecznościami, omawiając podobieństwa i różnice. Planowana jest również organizacja cyklu wykładów i dyskusji z badaczami zajmującymi się tą tematyką.

Kontaktu z koordynatorami projektu:

- Aleksandra Korol-Chudy (IPN Katowice) – tel. 32 207 07 01, aleksandra.korol-chudy@ipn.gov.pl

- Roksana Krzywonos (Katowice Miasto Ogrodów – Instytucja Kultury im. K. Bochenek) – tel. 514 250 601, roksana.krzywonos@miastoogrodow.eu

Źródło: IPN Katowice