Działania komunistycznego aparatu wobec funkcjonariuszy przedwojennych służb – konferencja w Przystanku Historia IPN

Organizatorem konferencji „Działania komunistycznego aparatu bezpieczeństwa wobec funkcjonariuszy przedwojennych służb mundurowych (1944–1956)” jest Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Warszawie.

W wydarzeniu, które zaplanowano w czwartek i piątek (9 i 10 października) w Centralnym Przystanku Historia IPN przy ul. Marszałkowskiej 107 w Warszawie ma wziąć udział ponad 20 historyków z różnych ośrodków naukowych z całej Polski.

Konferencja poświęcona będzie losom żołnierzy i oficerów II Rzeczypospolitej, funkcjonariuszy Policji Państwowej, Korpusu Ochrony Pogranicza, Straży Granicznej, pracowników wywiadu i kontrwywiadu, a także członków Polskich Sił Zbrojnych i środowisk emigracyjnych. W powojennej Polsce wszystkie te grupy znalazły się pod szczególnym nadzorem aparatu bezpieczeństwa i były poddawane represjom, jako środowiska uznane przez komunistów za „podejrzane politycznie”.

Organizatorzy przypominają, że w 1948 r. w Departamencie I Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego zajmującym się zagadnieniami kontrwywiadowczymi dokonano zmian organizacyjnych. Wydziałowi VI powierzono wówczas sprawy polskich ośrodków emigracyjnych, a także „wywiad organizacji podziemnych w okresie okupacji i obecnie”. To właśnie w tym wydziale w latach 1949–1955 prowadzono działania przeciwko funkcjonariuszom służb mundurowych II RP. Robiono to w ramach tak zwanego Rozpracowania Obiektowego „Targowica”. 

Podstawą tych działań była wydana pod koniec 1948 r. instrukcja. Wynika z niej, że głównym zadaniem RO „Targowica” miało być znalezienie materiałów obciążających oficerów przedwojennego Oddziału II (wywiadu) oraz innych funkcjonariuszy służb mundurowych II RP. 
Z ustaleń dr. Pawła Skubisza analizującego dane z lat 1950–1953 wynika, że pracownikom MBP udało się zidentyfikować ok. 7,5 tys. osób związanych ze służbami specjalnymi II Rzeczypospolitej. Jednak tylko 1,8 tys. z nich było rozpracowywanych, bo pozostałych nie odnaleziono.

Na konferencji w Przystanku Historia IPN omówione zostaną losy osób, środowisk oraz grup społecznych uznanych przez powojenne władze za „element niepożądany” lub „podejrzany politycznie”. Tak nazywano m.in. przedwojennych żołnierzy – zarówno członków Polskich Sił Zbrojnych, jak i organizacji podziemnych – a także dipisów (powracających po 1945 r. z niemieckich obozów jenieckich i koncentracyjnych). Wszyscy oni postrzegani byli jako zagrożenie dla ustroju i poddawani różnym formom inwigilacji oraz represji.

W konferencji mają wziąć udział dr hab. Tomasz Gajownik (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie), dr Anna Marcinkiewicz-Kaczmarczyk (Archiwum IPN), Łukasz Zaroda (Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych UJ), dr Marcin Makutynowicz (Wojskowy Sąd Garnizonowy w Warszawie), Jakub Chruściel (Uniwersytet Rzeszowski), dr Artur Kuprianis (OBBH IPN w Łodzi), dr Anna Maria Włoch (Archiwum IPN), dr Ruslana Martseniuk (Wyodrębnione Archiwum Państwowe Służby Bezpieczeństwa Ukrainy i Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), dr Artur Ochał (Straż Graniczna), Stanisław Wojciech Wykowski (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego), dr Sebastian Drabik (badacz niezależny), dr Paweł Fornal (OBBH IPN w Rzeszowie), dr Paweł Glugla (badacz niezależny), dr Ksawery Jasiak (Delegatura IPN w Opolu),  dr Michał Zarychta (OBBH IPN w Warszawie), dr Elżbieta Kowalczyk (Biuro Zarządzania Wiedzą i Historii Dyplomacji MSZ), dr Damian Sitkiewicz (OBBH IPN w Warszawie), dr Waldemar Brenda (Delegatura IPN w Olsztynie), Maciej Nowak Kreyer (Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL), dr Barbara Świtalska-Starzeńska (Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL), dr Marcin Gołębiewicz (Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie), Marek Gajewski (OBEN IPN w Białymstoku).

Patronat medialny nad konferencją objął portal historyczny Dzieje.pl. 

Szczegółowy program na stronie internetowej IPN. (PAP)

j/