„Polskie 100 lat”. Cykl filmowy współprodukowany przez Muzeum Historii Polski

Co wniosły ziemie zaborcze i ich mieszkańcy w historię odrodzonej II Rzeczypospolitej: jakie wartości, sukcesy, porażki i troski, jakie poczucie świadomości lokalnej, państwowej, narodowej? Na te pytania starali się odpowiedzieć twórcy pierwszego odcinka pt. „Polska przełomu wieków. Dziedzictwo zaborów”. Odrodzona w latach 1918 - 1921 Rzeczpospolita składała się z ziem należących wcześniej do czterech państw: Rosji, Niemiec (Prus), Austrii oraz Węgier. Kulturowe i cywilizacyjne zróżnicowanie bardzo silnie rzutowało na dzieje Polski i jej mieszkańców w II Rzeczypospolitej. Miało też wpływ na historię w okresie PRL - u, a także na współczesne dzieje Polski. Dziedzictwo, co oczywiste, ulegało ewolucyjnym zmianom w tempie niespiesznym, stanowiąc stały punkt odniesienia dla naszego losu w przeszłości i dla nas dzisiaj, po 100 latach.

Twórcy starali się stworzyć kanon wiedzy historycznej pokazujący źródła tożsamości Polaków oraz wydarzenia i procesy, które kształtowały postawy patriotyczne i obywatelskie. Nie są to kroniki lat, ale eseje, dotyczące konkretnych problemów np. „Gospodarka II Rzeczypospolitej” czy „Emigracja polityczna 1957-89”. Niektóre odcinki są relacjami z przełomowych wydarzeń naszej historii np.: "Grudzień 1970", "Polskie lato 1980". Scenariusze poszczególnych odcinków są wynikiem pracy zespołu polskich historyków. Niezwykłe, często nigdy nie publikowane wcześniej archiwalne filmy i dokumenty pozwalają nie tylko zrozumieć, ale też poczuć klimat minionych 100 lat. 

Wśród twórców znaleźli się znani artyści, między innymi Michał Lorenc, Maciej Drygas, Kazimierz Kaczor, Paweł Petelczyc, Paweł Woldan, Krzysztof Talczewski, Jan Czarlewski, Antoni Sambor oraz wielu innych.

Cykl pt. „Polskie 100 lat” to filmowy zapis historii Polski od 1914 roku do 2004. Składają się na niego 42 półgodzinne odcinki, które stanowią kalendarium wydarzeń, mających historyczny wpływ na losy Polski i Polaków. Dla opowiedzenia poszczególnych wydarzeń autorzy korzystali wyłącznie z filmowych materiałów archiwalnych i fotografii pochodzących z archiwów całego świata, bardzo często po raz pierwszy pokazywanych polskiemu widzowi. Obraz dopełnia komentarz wyjaśniający sytuację społeczno-polityczną w Europie i na świecie.

Odcinek pilotażowy pt. „Wojna polska 1939”, poświęcony kampanii wrześniowej 1939 roku, prezentowany był we wrześniu na antenie TVP Historia i spotkał się z dużym zainteresowaniem oraz uznaniem widzów. Ukazuje działania militarne polskiego żołnierza w wojnie obronnej po napaści Niemiec na Polskę 1 września 1939 roku. 

Zwiastun cyklu dostępny jest na kanale YouTube Muzeum Historii Polski.
Emisja w każdy piątek w TVP HISTORIA o godzinie 20.00 (premiera) oraz w soboty o godzinie 13.50 (powtórka). 

Produkcja: Muzeum Historii Polski, Telewizja Polska SA, Media Kontakt, Filmoteka Narodowa - Instytut Audiowizualny, Wytwórnia Filmów Fabularnych i Dokumentalnych.
Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Wejchert. 
Reżyseria: Jan Czarlewski. 
Zdjęcia: Krzysztof Tchórzewski, Wiktor Skrzynecki, Jacek Knopp.

Harmonogram najbliższych odcinków:

20 grudnia, odc. 6: Przewrót majowy 
Od odzyskania niepodległości rządy w Polsce zmieniały się ponad 15 razy. Na początku maja 1926 roku upadł rząd Aleksandra Skrzyńskiego. Podjęto dziewięć nieudanych prób utworzenia kolejnego gabinetu. Państwu zagrażał paraliż. Duża część społeczeństwa i korpusu oficerskiego zrażona kłótniami partii politycznych, które paraliżowały pracę rządu i parlamentu, oczekiwała od Józefa Piłsudskiego wzięcia odpowiedzialności za Polskę i uchronienia jej od skompromitowanych rządów tzw. sejmokracji. Walki rozpoczęły się wieczorem 12 maja. Kilkadziesiąt godzin później w Warszawie rząd i prezydent Stanisław Wojciechowski podali się do dymisji. W historii całego międzywojennego dwudziestolecia niewiele jest równie kontrowersyjnych wydarzeń, jak przewrót Józefa Piłsudskiego, który do historii przejdzie pod mianem przewrotu majowego. 

27 grudnia, odc. 8: Rządy pomajowe 
Rządy pomajowe. Dojście do władzy ludzi blisko związanych z Józefem Piłsudskim, z założenia ideowych i bezwzględnie uczciwych, miało prowadzić do uzdrowienia stosunków w państwie. Od owego uzdrowienia, z łaciny sanatio rządy po przewrocie majowym nazwano rządami sanacji. Po śmierci Józefa Piłsudskiego nastąpiło systematyczne odsuwanie od władzy jego najbliższych współpracowników. Kryzys gospodarczy, rozdarcie polityczne, coraz bardziej bezwzględna walka z opozycją spowodowały, że Polska stopniowo przestawała być państwem demokratycznym, stając się państwem autorytarnym. Gwałtowne pogorszenie się sytuacji międzynarodowej nie zakończyło sporów i nie poprawiło sytuacji wewnętrznej. Przywidujący nadchodzącą katastrofę, odsunięty od władzy i załamany faktem sprzeniewierzenia się ideom Marszałka Piłsudskiego, jego najbliższy współpracownik i przywódca obozu sanacyjnego - Walery Sławek w kwietniu 1939 roku popełnił samobójstwo. Za klęska we wrześniu 1939 r. społeczeństwo obwiniło rządy tych, którym w znacznej mierze zawierzyło w maju 1926 r. 

Źródło: MHP