Muzeum Historii Polski i Fundacja Świętego Mikołaja – wydawca rocznika filozoficznego „Teologia Polityczna” – zapraszają na film o wojennych losach doktora Karola Mikulskiego.
W czasie II wojny światowej nazistowska higiena ras zebrała w Polsce wyjątkowe krwawe żniwo. W imię nazistowskiej eugeniki w dwóch pierwszych latach okupacji Polski wymordowano 20 tysięcy chorych psychicznie i niepełnosprawnych, 100 tysięcy przedstawicieli inteligencji oraz rozpoczęto masową eksterminację narodu żydowskiego. Zagłada chorych spotkała się z dramatyczną obroną polskich i żydowskich lekarzy. Jednym z nich był dr Karol Mikulski, bohater filmu dokumentalnego: „Śmierć psychiatry. Eugenika i totalitaryzm”, zrealizowanego przez Fundację Świętego Mikołaja i Muzeum Historii Polski.
***
Karol Mikulski wywodził się z inteligencko-ziemiańskiej rodziny, której członkowie od pokoleń wybierali profesje medyczne. Jego ojciec – prof. Feliks Mikulski, był znanym psychiatrą i wykładowcą akademickim, co sprawiło, że Karol od dzieciństwa interesował się psychiatrią. Po ukończeniu medycyny kariera Karola Mikulskiego rozwijała się dynamicznie. W wieku zaledwie 32 lat objął stanowisko wicedyrektora i ordynatora szpitala w Gostyninie, które sprawował do wybuchu II wojny światowej. Na początku wojny cudem uniknął śmierci z rąk Sowietów. 17 marca 1940 r. w jego szpitalu zjawiła się niemiecka komisja i pod groźbą aresztu w ciągu 24 godzin nakazała sporządzenie listy pacjentów „nie rokujących wyzdrowienia”, przeznaczonych do eksterminacji. Polski lekarz stanął przed niezwykle trudnym etycznie wyborem. Nie nakazano mu zabijania chorych, a jedynie sporządzenia żądanej listy. Odmówił. Na znak protestu, przeciw planowanej zagładzie niewinnych 18 marca 1940 roku Mikulski popełnił w swoim gabinecie samobójstwo. W filmie, historię głośnego sprzeciwu dr. Karola Mikulskiego wobec nazistowskiej interpretacji eugeniki opowiada córka lekarza – dr Izabella Galicka.
„W nocy poprzedzającej samobójstwo Mikulski czuwał. Za ścianą spała jego żona, śliczna córeczka i kilkunastoletni pasierb. Miał dla kogo żyć. Niemcy żądali tylko listy z nazwiskami pacjentów. Niczego więcej. To nie on miał strzelać, truć spalinami, kopać głębokie rowy w lesie. Miał tylko sporządzić listę. W trakcie bezsennych godzin w nocy odsłaniało się przed nim przerażające ludobójcze oblicze niemieckiej eugeniki. We wstępie do jego książki z lat 30. widnieją podziękowania prof. Ernstowi Rüdinowi, niemieckiemu psychiatrze, który z początkiem wojny stał się jednym z czołowych inspiratorów nazistowskiej akcji mordowania chorych. Ostatniej nocy Mikulski przeżył niewyobrażalny dramat, wybrał własną śmierć. W okupowanej Polsce masowe eksterminacje ludności cywilnej rozpoczynają się od akcji „umacniania niemczyzny” i oczyszczania przedpola z inteligencji i ludzi chorych. Tych dwóch grup miało w Polsce po prostu nie być. Możemy zatem mówić wyłącznie o eugenice nazistowskiej jako odpowiedzialnej za te zbrodnie” – mówi Magdalena Gawin, historyk i scenarzystka filmu.
"Chciałabym żeby się ludzie dowiedzieli o Polakach, którzy cenili nad wszystko, nad życie własne, honor. I przysięgę, jaką złożyli, kończąc studia, przysięgę Hipokratesa" – powiedziała na zakończenie filmu córka dr. Karola Mikulskiego, Pani Izabella Galicka.
Film został wyreżyserowany przez Amelię Łukasiak i Sławomira Małoickiego. Autorem scenariusza jest Magdalena Gawin. W dokumencie występują: Dr Izabella Galicka, Dr Anna Kalinowska, Dr Magdalena Gawin oraz Andrzej Wilczkowski. Patronami medialnymi filmu są: Deon.pl, Histmag.org, NZS, Radio Wnet oraz tygodnik Uważam Rze.
***
Eugenika – idea o ulepszaniu ludzkiego gatunku przez sztuczną selekcję, sterylizację ludzi uznanych za małowartościowych i popieranie reprodukcji wartościowych – była popularna w okresie międzywojennym na całym świecie. Tylko eugenicy niemieccy snuli ludobójcze plany wobec różnych grup społecznych uznanych za niepożądane. Samobójstwo psychiatry odbiło się szerokim echem nie tylko wśród polskiej inteligencji, ale także w środowiskach niemieckich. Postawa Karola Mikulskiego zainspirowała Stanisława Lema do napisania jego debiutanckiej powieści „Szpital Przemienienia”.
Premierowy pokaz filmu można obejrzeć bezpłatnie 6 listopada 2012 r. o godz. 19:00 w Centrum Prasowym Foksal w Warszawie (ul. Foksal 3/5).
(MHP)
