Do pisemnej matury z języka łemkowskiego, jako języka mniejszości etnicznej, przystąpiło w piątek dwóch uczniów: jeden w Gorlicach, drugi w Legnicy. Maturzyści zdawali egzamin na poziomie podstawowym.
Łemkowski jest w grupie przedmiotów dodatkowych do wyboru. Uczniowie od ubiegłego roku mogą zdawać z niego maturę.
Z maturą z języka łemkowskiego postanowił się zmierzyć jeden z uczniów II Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Wyspiańskiego w Legnicy. Jak poinformowała PAP dyrektor tej szkoły Grażyna Ciosmak, w liceum nie są prowadzone zajęcia z języka łemkowskiego, ale matura z tego przedmiotu odbyła się tam po raz drugi. „W zeszłym roku również jeden z uczniów zadeklarował, że chce zdawać ten język” – powiedziała PAP dyrektor.
Także w II Liceum Ogólnokształcącym w Gorlicach, gdzie do matury z łemkowskiego przystąpił jeden uczeń, nie są prowadzone zajęcia z tego języka. Dariusz Kopcza, który w tym roku w Gorlicach zdawał maturę, uczył się języka w szkole podstawowej i w gimnazjum. W ostatnim czasie do matury przygotowywał się – raz w tygodniu po dwie godziny – w Ruskiej Bursie w Gorlicach.
Jak ocenił Kopcza, egzamin był łatwy, a poziom trudności zadań wyrównany, choć - jak zauważył - te zamknięte okazały się nieco łatwiejsze. Spośród dwóch tematów dłuższej formy wypowiedzi pisemnej - wypracowania, wybrał drugą, ponieważ łatwiejszy wydał mu się opis postawy bohatera opowieści Teodora Kuziaka niż motyw tęsknoty obecny w wierszach Petro Murianki i Nestora Repeli w pierwszym poleceniu.
W 2011 r., podczas Narodowego Spisu Powszechnego, narodowość łemkowską zadeklarowało w Polsce 10 tys. osób, z czego dla 5 tys. była to jedyna narodowość. Najwięcej Łemków zamieszkuje Małopolskę i Podkarpacie, a także Dolny Śląsk. Szacuje się, że na Dolnym Śląsku mieszka około 5 tys. Łemków, najwięcej w powiatach legnickim, lubińskim i polkowickim. Zostali oni przesiedlenie na te terany w ramach akcji "Wisła", w latach 1947-1950.
Zapytany, dlaczego zdecydował się na pisanie matury z języka łemkowskiego, Dariusz Kopcza odpowiedział: „Chciałem zachęcić innych, aby w przyszłych latach przystąpili do egzaminu z tego języka. Chcę im powiedzieć, że egzamin wcale nie był trudny”. Maturzysta dodał również, że język ma dla niego szczególne znaczenie, ponieważ on sam ma korzenie łemkowskie.
II LO w Gorlicach działa w Zespole Szkół nr 1 im. Ignacego Łukasiewicza. Początki placówki sięgają 1946 r., kiedy to przy Fabryce Maszyn i Narzędzi Wiertniczych w Gliniku Mariampolskim (dziś Gorlice) została otwarta Szkoła Naftowa. Na początku w szkole istniały dwie klasy o profilu mechanicznym. Rok później Szkoła Naftowa przekształciła się w gimnazjum Przemysłu Naftowego Fabryki Maszyn i Narzędzi Wiertniczych.
W kolejnych latach, wraz z reformami szkolnictwa i przemianami społeczno-gospodarczymi w Polsce, zmieniała swoje nazwy i profile. Na początku lat 90. XX w. w placówce utworzono liceum ogólnokształcące. W liceum istnieją klasy o profilach: humanistycznym, lingwistycznym, policyjnym, informatyczno-matematyczno-fizycznym i biologiczno-chemicznym. Na terenie szkoły funkcjonuje także technikum.
Historia II LO w Legnicy sięga 1948 r. Początkowo była to placówką ogólnokształcąca stopnia podstawowego i licealnego. W 1960 r. jednostka otrzymała imię Stanisława Wyspiańskiego. Siedem lat później szkołę podzielono na dwie samodzielne placówki: Szkołę Podstawową nr 9 i II Liceum Ogólnokształcące. Obecnie w liceum młodzież uczy się w klasach o profilach: politechnicznym, humanistyczno-społecznym, medycznym, interdyscyplinarnym i inżynieryjnym.
Językiem łemkowskim określa się w Polsce język rusiński, zwany też łemkowsko-rusińskim, rusińsko-łemkowskim, karpatorusińskim, baczwańsko-rusnackim. Należy on do słowiańskiej rodziny językowej. Posługują się nim Rusini, zamieszkująca Karpaty grupa etniczna Słowian wschodnich. Język łemkowski ma wiele odmian, różnie nazywanych w różnych regionach. Wśród samych Łemków klasyfikacja ich języka jest kwestią sporną, związaną głównie z polityką i historią.
Niektórzy uważają łemkowski za dialekt ukraiński, a siebie za Ukraińców, inni z kolei postrzegają się jako odrębną narodowością z własnym językiem, niezależnym od innych języków słowiańskich. Język łemkowski został uznany w Polsce za język mniejszościowy w 2005 r.
Oprócz wykwalifikowanych nauczycieli języka łemkowskiego nauczają także – traktując jako dialekt ukraiński – lektorzy ukraińskiego.
Jak poinformowało PAP Ministerstwo Edukacji Narodowej, w roku szkolnym 2013/2014 352 uczniów uczy się języka łemkowskiego jako języka mniejszości. Naucza tego języka 16 nauczycieli.
W 2011 r., podczas Narodowego Spisu Powszechnego, narodowość łemkowską zadeklarowało w Polsce 10 tys. osób, z czego dla 5 tys. była to jedyna narodowość. Najwięcej Łemków zamieszkuje Małopolskę i Podkarpacie, a także Dolny Śląsk. Szacuje się, że na Dolnym Śląsku mieszka około 5 tys. Łemków, najwięcej w powiatach legnickim, lubińskim i polkowickim. Zostali oni przesiedlenie na te terany w ramach akcji "Wisła", w latach 1947-1950. Ok. 2 tys. Łemków zamieszkuje województwo małopolskie - ok., 1,5 tys. z nich deklaruje jedynie łemkowską narodowość.
Według szacunków samych Łemków, ich liczba jest znacznie wyższa niż w spisie i wynosi ok. 60 tys. (PAP)
bko/ pdo/ rgr/ ls/
