Dostosowanie szkół i przedszkoli do potrzeb dzieci i uczniów z niepełnosprawnościami oraz otwarte uczelnie dla studentów i wykładowców z niepełnosprawnościami - to niektóre działania przewidziane w programie Dostępność plus w zakresie edukacji.
Program Dostępność plus to inicjatywa rządowa, którego celem jest ułatwienie np. seniorom, osobom z niepełnosprawnościami czy kobietom z dziećmi poruszanie się w przestrzeni publicznej. Na realizację programu ma trafić w latach 2018-2025 ponad 23 mld zł - z funduszy unijnych i krajowych oraz z tak zwanych funduszy norweskich i EOG.
Autorzy projektu w dokumencie opublikowanym na stronie Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju wskazują, że jedno z najważniejszych wyzwań w obszarze dostępności dotyczy nieprzystosowania przedszkoli, szkół i uczelni do potrzeb uczniów, studentów i personelu z niepełnosprawnościami. Jak czytamy, warunki kształcenia uczniów i studentów z niepełnosprawnościami "zmieniają się na lepsze", choć tempo zmian ocenia się jako niewystarczające.
W dokumencie powołano się na wyniki kontroli Najwyższej Izby Kontroli z tego roku, która wykazała, że w połowie skontrolowanych przez NIK szkół i przedszkoli nie zapewniono właściwego wsparcia uczniom z niepełnosprawnościami. Zwrócono uwagę m.in. na brak wsparcia ze strony dodatkowych osób współorganizujących np. kształcenie uczniów z autyzmem (48 proc.), zbyt liczne klasy (44 proc.), brak wykwalifikowanych specjalistów (44 proc.) oraz bariery architektoniczne i brak odpowiednich pomieszczeń (31 proc.).
Autorzy projektu wskazują również, że instytucje naukowe "nie są w większości przygotowane do realizacji programów badawczych z zakresu rozwoju produktów i usług dla użytkowników z różnymi potrzebami". Dlatego - w ich ocenie - należy wprowadzić zasady projektowania uniwersalnego, jako "elementu poprawy jakości funkcjonowania osób z ograniczeniem mobilności i percepcji". "Myślenie w kategoriach projektowania uniwersalnego - niezależnie od tego, jakiego aspektu rzeczywistości dotyczy - powinno znaleźć się wśród kanonu podstaw programowych nauczania w kierunkach - między innymi architektury, inżynierii czy informatyki" - czytamy w dokumencie. Priorytetem jest również zapewnienie dostępu do tłumacza Polskiego Języka Migowego i Systemu Językowo-Migowego w placówkach medycznych.
Program Dostępność plus zakłada szereg działań o charakterze inwestycyjnym i organizacyjnym realizowanych od lat 2018-2019 r., których celem jest poprawa dostępności dla osób z niepełnosprawnościami w placówkach oświaty i na uczelniach wyższych. Ich koordynatorami miałyby być ministerstwa: Edukacji Narodowej, Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Przedsiębiorczości i Technologii oraz Inwestycji i Rozwoju, we współpracy m.in. z organizacjami pozarządowymi działające na rzecz dostępności, przedszkolami, szkołami oraz uczelniami.
Do głównych działań zalicza się m.in. stworzenie systemu wsparcia dla nauczycieli pracujących z uczniami z niepełnosprawnościami w przedszkolach i szkołach oraz zorganizowanie cyklu szkoleń zwiększających kompetencje, umiejętności i zmiany postaw kadry zarządzającej, nauczycieli, w tym akademickich, i innych pracowników placówek oświaty oraz uczelni wyższych. Oprócz tego mają zostać przeprowadzone audyty i konkursy dla zainteresowanych przedszkoli, szkół i uczelni, które otrzymają środki na likwidację barier w dostępie do edukacji (m.in. architektoniczne, administracyjne, informatyczne).
Projekt zakłada również zwiększenie dostępności miejsc pracy na uczelniach dla osób z niepełnosprawnościami oraz utworzenie kilku laboratoriów projektowania uniwersalnego przy wybranych uczelniach technicznych lub pracowniach badawczych (przewidziane jest także opracowanie i wdrożenie na kierunkach uczelni technicznych programów edukacyjnych w zakresie projektowania uniwersalnego).
Autorzy programu oczekują, że docelowo 200 przedszkoli i szkół oraz 100 uczelni zostanie dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami; powstanie 5 laboratoriów uniwersalnego projektowania i opracowanych zostanie 10 modelowych programów kształcenia uwzględniających dostępność.
Szacowany budżet przeznaczony na realizację projektu w tym zakresie wynosi 588 mln zł.
autor: Paweł Dembowski
edytor: Dorota Skrobisz
pd/ skr/
