Fundacja na rzecz Nauki w Polsce - największa w kraju organizacja pozarządowa wspierająca naukę - działa już od 25 lat. W tym czasie na wspieranie nauki i naukowców wydała ponad 928 mln zł - poinformowano w sobotę w Warszawie podczas jubileuszu FNP.
Podczas sobotniej uroczystości wiceprezes FNP dr Tomasz Perkowski powiedział: "powstaliśmy, aby działać na wzór fundacji zachodnich, tzn. by realizować cele statutowe przez inwestowanie swojego kapitału założycielskiego na rynku kapitałowym". Przyznał, że początki działania fundacji bywały trudne, ale przeciwności udało się pokonać.
Wymieniał, że przez 25 lat działania fundacja angażowała się w finansowanie przeróżnych działań na rzecz nauki, m.in. w budowę teleskopów, zwierzętarni, ochronę archiwów czy nawet w osuszanie fundamentów jednej z uczelni. "To, co jak uważam, udało nam się najlepiej to bezpośrednie wsparcie dla badaczy i ich zespołów" - podsumował.
Prof. Maciej Żylicz mówiąc o planach FNP na przyszłość powiedział, że fundacja będzie kontynuowała swoje ważne programy. "Dalej będziemy wspierać najlepszych, ale dajemy im więcej możliwości" - dodał. Wyjaśnił, że jedną z większych zmian jest prowadzony przez fundację w ramach Programu Inteligentny Rozwój konkurs na Międzynarodowe Agendy Badawcze. Jego celem jest budowa międzynarodowych instytutów. One będą budowane wokół wybitnego uczonego. Żylicz zapowiedział, że w najbliższych dniach ogłoszone będą wyniki konkursu.
Do końca 2015 r. fundacji udało się przekazać polskiej nauce ponad 474 mln zł. Ponadto fundacja zasiliła polska naukę dodatkową kwotą 454 mln zł pozyskaną z funduszy strukturalnych UE (POIG i POKL). W ciągu 25 lat swojej działalności FNP zrealizowała ponad 80 programów (z czego 17 jest prowadzonych obecnie).
FNP ma też w planach założenie nowego funduszu inwestycyjnego, który wspierałby najbardziej ryzykowne projekty naukowe, których nie są w stanie wesprzeć inne fundusze. "Przez 25 lat uzyskaliśmy państwa zaufanie" - zwrócił się do naukowców. "A to przy tworzeniu start-upów, nowych firm jest ważne" - mówił i przyznawał, że czasami naukowcy są niezwykle podejrzliwi wobec ludzi z zewnątrz, którzy chcą z nimi zakładać firmy.
Żylicz ma nadzieję, że pomysł FNP na nowy fundusz zachęci firmy, by same inwestowały w polską naukę.
Podczas uroczystości wręczono też wyróżnienia im. prof. Macieja W. Grabskiego (to poprzedni prezes FNP, zmarły w 2016 r.). Te nagrody za działania na rzecz rozumienia nauki w społeczeństwie przyznane były w tym roku po raz pierwszy. Otrzymał je fizyk prof. Łukasz Turski, jeden z twórców Centrum Nauki Kopernik i pomysłodawca Pikniku Naukowego. Drugim wyróżnionym był Ryszard Rakowski, współzałożyciel Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci - instytucji wspierającej wybitnie zdolne dzieci.
Wsparcie Fundacji pomaga polskim uczonym dokonywać odkryć, rozwijać swoje talenty, konkurować w międzynarodowym środowisku naukowym i sięgać po zagraniczne granty oraz tworzyć w Polsce nowoczesne warunki pracy badawczej. W ciągu ćwierćwiecza FNP przyznała ponad 10 tys. indywidualnych stypendiów, subsydiów i nagród, nagrodziła ponad 300 zespołów badawczych zatrudniających młodych badaczy i wydała przeszło 928 mln zł na wspieranie polskiej nauki i naukowców.
FNP działa od 1991 roku. Jest pozarządową, apolityczną instytucją typu non profit, która realizuje misję wspierania nauki. Jest największym w Polsce pozabudżetowym źródłem finansowania nauki. Fundusz założycielski FNP wynoszący 95 mln zł pochodził ze zlikwidowanego na początku lat dziewięćdziesiątych Centralnego Funduszu Rozwoju Nauki i Techniki. FNP lokowała swoje aktywa na rynku finansowym. Dzięki temu kapitał fundacji został pomnożony kilkukrotnie, a do końca 2015 r. fundacji udało się przekazać polskiej nauce ponad 474 mln zł.
Ponadto fundacja zasiliła polska naukę dodatkową kwotą 454 mln zł pozyskaną z funduszy strukturalnych UE (POIG i POKL). W ciągu 25 lat swojej działalności FNP zrealizowała ponad 80 programów (z czego 17 jest prowadzonych obecnie). Wszystkie subwencje, nagrody i stypendia przyznawane są na zasadach konkursu. Osiągnięcia uczestników konkursu oceniane są przez naukowców tzw. metodą peer-review, czyli recenzji naukowych. Kryterium decydującym o przyznaniu wsparcia jest doskonałość naukowa.
Najbardziej prestiżowym z programów Fundacji są Nagrody FNP, zwane też czasem „polskimi Noblami”. Nagrody przyznawane są od 1992 r. Trafiają one do wybitnych uczonych, a są przyznawane w czterech obszarach: nauk chemicznych i o materiałach; nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich; nauk humanistycznych i społecznych; nauk o życiu i o Ziemi.
Grono dotychczasowych laureatów tej nagrody liczy 87 osób, wśród nich są m.in. profesorowie: Tomasz Dietl, Krzysztof Matyjaszewski, Karol Modzelewski, Karol Myśliwiec, Andrzej Paczkowski, Jadwiga Staniszkis, Andrzej Szczeklik, Piotr Sztompka, Andrzej Udalski, Aleksander Wolszczan, Jerzy Jedlicki. (PAP)
lt/ mok/
