Harmonogram wchodzenia w życie przepisów Ustawy 2.0

W środę prezydent podpisał ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Ustawa 2.0 lub Konstytucja dla Nauki) oraz przepisy ją wprowadzające.

Nowa ustawa ma zastąpić cztery obecnie istniejące: prawo o szkolnictwie wyższym, ustawę o zasadach finansowania nauki, ustawę o stopniach i tytule naukowym, a także ustawę o kredytach i pożyczkach studenckich. Ustawa ma wejść w życie 1 października 2018 r., ale to nie znaczy, że uczelnie mają błyskawicznie dostosować się do wszystkich nowych rozwiązań. Harmonogram wchodzenia przepisów w życie zawarty jest w przepisach przejściowych.

POŻYCZKI STUDENCKIE

Ustawa o pożyczkach studenckich przestanie obowiązywać 31 grudnia 2018. Podobnie niektóre przepisy dotyczące finansów uczelni.

Umowy pożyczki studenckiej i umowy kredytu studenckiego zawarte do dnia 31 grudnia 2018 r. zachowują moc.

STOPNIE I TYTUŁY

Zgodnie z Ustawą 2.0 uprawnienia do nadawania stopni naukowych zależeć będą od kategorii naukowych, jakie szkoła wyższa uzyska w prowadzonych przez siebie dyscyplinach.

I tak już w dniu wejścia w życie ustawy jednostki, które mają kategorię C lub nie mają kategorii naukowej, tracą uprawnienia do nadawania stopnia doktora habilitowanego. Jeśli są tam rozpoczęte postępowania habilitacyjne, jednostka musi złożyć wniosek do Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów o wyznaczenie innej jednostki, gdzie postępowania będą kontynuowane.

Przewody doktorskie, postępowania habilitacyjne i postępowania o nadanie tytułu profesora wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie ustawy są przeprowadzane na zasadach dotychczasowych. To samo dotyczy postępowań wszczętych do 30 kwietnia 2019 r. Jeżeli jednak nadanie stopnia naukowego lub tytułu profesora nastąpi po 30 kwietnia 2019 r., stopień lub tytuł nadaje się w nowych dziedzinach i dyscyplinach. Ustawa 2.0 przewiduje bowiem nowy podział dyscyplin - wzorowany na proponowanym przez OECD.

Ustawa powołuje nową instytucję - Radę Doskonałości Naukowej. Jej pierwsza kadencja rozpoczyna się 1 czerwca 2019 r. i trwa do dnia 31 grudnia 2023 r. Zastąpić ma ona Centralną Komisję do Spraw Stopni i Tytułów, która przestanie istnieć do końca 2020 r.

EWALUACJA

Pierwsza ewaluacja jakości działalności naukowej na nowych zasadach obejmie lata 2017–2020. Ewaluacja rozpoczyna się 1 stycznia 2021 r. W przypadku pierwszej ewaluacji artykuły opublikowane w latach 2017 i 2018 r. punktowane będą jeszcze na starych zasadach.

Ustawa 2.0 zakłada, że Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych (KEJN) zastąpiony ma być Komisją Ewaluacji Nauki. Pierwsza kadencja Komisji Ewaluacji Nauki trwa od dnia 1 marca 2019 r. do 31 grudnia 2022 r., a KEJN rozwiązany ma być do 31 grudnia 2019 r.

PROWADZENIE STUDIÓW

Uczelnie będą miały 12 miesięcy (do końca września 2019 r.), aby przyporządkować kierunki prowadzonych studiów do nowych dyscyplin naukowych lub artystycznych.

A uczelnie, które prowadzą studia na co najmniej 2 kierunkach o tym samym poziomie i profilu oraz tej samej nazwie lub których programy określają takie same efekty kształcenia, przyporządkowane do tej samej dyscypliny, będą miały czas do końca września 2019 r. na połączenie tych kierunków.

USTRÓJ UCZELNI

W nowej ustawie zawartych jest mniej szczegółowych zapisów niż w dotąd obowiązującej. A to znaczy, że więcej spraw dotyczących działania uczelni będą mogły regulować one w swoich statutach. Uczelnia ma rok na opracowanie i przyjęcie takiego nowego statutu. Statuty wchodzą w życie z dniem 1 października 2019 r.

Ustawa zakłada, że na uczelniach powstawać mają nowe gremia - rady uczelni. Senat uczelni publicznej powołać ma pierwszą radę uczelni do 30 czerwca 2019 r. Kadencja pierwszej rady uczelni trwa do końca 2020 r.

Przepisy przejściowe zakładają, że rektorzy uczelni publicznych sprawują swoją funkcję do końca kadencji (u większości rektorów kadencja kończy się w 2020 r.). Jeśli jednak kadencje rektorów uczelni publicznych rozpoczęły się w 2015 r. lub w 2017 r., to potrwają one do 31 sierpnia 2020 r. W ten sposób wszyscy rektorzy wybrani według nowych zasad rozpoczną kadencję w tym samym czasie. To samo dotyczy kadencji senatów uczelni publicznych.

PRACOWNICY

Zgodnie z nowymi przepisami osoby prowadzące działalność naukową - m.in. pracownicy uczelni czy instytutów - składać mają oświadczenie upoważniające zatrudniającą go uczelnię czy instytut do zaliczenia tej osoby do grona pracowników. Taka osoba musi zadeklarować, jaką dziedzinę i dyscyplinę reprezentuje. Oświadczenie można złożyć tylko w jednym podmiocie i w nie więcej niż 2 dyscyplinach. Osoby prowadzące działalność naukową po raz pierwszy składają oświadczenie do 31 grudnia 2018 r.

STUDIA DOKTORANCKIE

Ustawa zakłada, że zamiast studiów doktoranckich kształcenie doktorantów odbywać się będzie w szkołach doktorskich. Studia doktoranckie rozpoczęte przed rokiem akademickim 2019/2020 prowadzi się na zasadach dotychczasowych, jednak nie dłużej niż do 31 grudnia 2023 r.

Kształcenie pierwszego rocznika doktorantów na nowych zasadach rozpocznie się w roku akademickim 2019/2020. Zasady rekrutacji do szkoły doktorskiej oraz program kształcenia w szkole doktorskiej podaje się po raz pierwszy do wiadomości publicznej do 31 maja 2019 r.

INICJATYWY DOSKONAŁOŚCI

Ustawa zakłada powołanie trzech programów "Inicjatywa doskonałości". Pierwszy konkurs „Inicjatywa doskonałości – uczelnia badawcza” zostanie ogłoszony najpóźniej 30 kwietnia 2019 r. Konkurs „Dydaktyczna inicjatywa doskonałości” zostanie ogłoszony nie później niż do 30 września 2019 r. A pierwszy konkurs w ramach programu „Regionalna inicjatywa doskonałości" ma ruszyć do 30 czerwca 2022 r.

LIKWIDOWANE PROGRAMY

W Ustawie 2.0 nie wspomina się o kontynuowaniu programów "Diamentowy Grant" ani KNOW (Krajowe Naukowe Ośrodki Wiodące). Przepisy przejściowe zakładają, że programy te działają do końca okresu, kiedy przyznano te granty.

Przepisy przewidują, że baza Nauka Polska przestanie być aktualizowana, a informacje w niej zawarte włączone będą do Zintegrowanego Systemu Informacji o Szkolnictwie Wyższym POL-on. (PAP)

Autor: Ludwika Tomala

lt/ ekr/ mhr/