"Ruch oporu w Auschwitz" - lekcja internetowa
Lekcję internetową poświęconą ruchowi oporu w niemieckim obozie Auschwitz udostępniło na swojej witrynie Muzeum Auschwitz - podało w piątek biuro prasowe placówki. Jej autorem jest historyk z muzealnego centrum badań Adam Cyra.
„W KL Auschwitz prawie od początku istniała zorganizowana działalność konspiracyjna. Początkowo tworzyli ją polscy więźniowie polityczni. Dopiero, kiedy od połowy 1941 r. w obozie zaczęto osadzać osoby deportowane z pozostałych krajów okupowanej przez III Rzeszę Europy i gdy od wiosny 1942 r. stał się miejscem masowej zagłady Żydów, konspiracja objęła także więźniów innych narodowości” – napisał Adam Cyra we wstępie.
Lekcja dostępna jest pod adresem lekcja.auschwitz.org/pl_16_ruch_oporu/. Została przygotowana w polskiej i angielskiej wersji językowej.
„Lekcja z pewnością pomoże w poznaniu bardzo ważnej części historii niemieckiego (…) obozu. Za drutami obozu esesmani stworzyli świat, który miał całkowicie odczłowieczyć tych, którzy stawali się numerami. Działalność więźniów zaangażowanych w różne przejawy konspiracji w Auschwitz pokazuje bardzo wyraźnie, że ten plan nie zakończył się pełnym sukcesem” – powiedziała Agnieszka Juskowiak-Sawicka, która w muzealnym Międzynarodowym Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście odpowiada za e-learning.
Adam Cyra: W KL Auschwitz prawie od początku istniała zorganizowana działalność konspiracyjna. Początkowo tworzyli ją polscy więźniowie polityczni. Dopiero, kiedy od połowy 1941 r. w obozie zaczęto osadzać osoby deportowane z pozostałych krajów okupowanej przez III Rzeszę Europy i gdy od wiosny 1942 r. stał się miejscem masowej zagłady Żydów, konspiracja objęła także więźniów innych narodowości.
Adam Cyra opisał grupy konspiracyjne działające w różnych okresach i częściach obozu, począwszy od Związku Organizacji Wojskowej stworzonego przez rotmistrza Witolda Pileckiego. Do ZOW stopniowo przyłączały się grupy tworzone przez więźniów związanych z ZWZ/AK (m.in. Kazimierz Rawicz), Polską Partią Socjalistyczną (m.in. Józef Cyrankiewicz, Stanisław Dubois), czy Stronnictwem Narodowym (m.in. Roman Rybarski i Jan Mosdorf).
Mowa jest też o grupach organizowanych przez więźniów związanych z organizacjami lewicowymi oraz o działaniach narodowych grup konspiracyjnych. W 1943 r. niektóre z nich wraz z częścią polskich lewicowców utworzyły międzynarodową organizację pod nazwą Kampfgruppe Auschwitz (Grupa Bojowa Oświęcim). Autor wspomniał o oporze Sinti i Romów w Birkenau.
Istotną częścią konspiracji była działalność żydowskiego ruchu oporu. „Choć pierwsi Żydzi trafili do obozu jeszcze latem 1940 r., to ze względu na szczególnie brutalne traktowanie i olbrzymią śmiertelność, o powstaniu wśród nich organizacji ruchu oporu nie mogło być wówczas mowy. Dopiero z początkiem 1943 r. zaczęła powstawać w różnych częściach obozu nieliczna początkowo konspiracja wśród osób deportowanych z gett (…) lub więźniów o określonych poglądach politycznych, nawiązujących znajomości w obozie” – podkreślił Cyra.
Autor wspomniał o konspiracji w Sonderkommando, czyli specjalnej grupie więźniów, głównie Żydów, których Niemcy zmuszali do usuwania ciał ludzi zgładzonych w komorach gazowych. Jej przywódcami byli m.in. Załmen Gradowski, Jankiel Handelsman i Jakub Kamiński. 7 października 1944 r. doszło tam do buntu Sonderkommanda. Było to jedyne zbrojne wystąpienie więźniów w historii obozu.
Działalność obozowego ruchu oporu koncentrowała się przede wszystkim na ratowaniu więźniów przed śmiercią, organizowaniu pomocy materialnej w postaci lekarstw, żywności, odzieży oraz organizowaniu ucieczek i przekazywaniu informacji o zbrodniach popełnianych w KL Auschwitz. „Wynikiem tych działań jest kilka tysięcy zachowanych grypsów, meldunków, raportów i innych dokumentów, obrazujących ogrom zbrodni w KL Auschwitz. Jest to szczególnie ważne, ponieważ dokumentacja obozowa w większości została przez esesmanów zniszczona” – podkreślił Cyra.
Najobszerniejszy raport na temat tego, co działo się w KL Auschwitz, napisał Witold Pilecki po ucieczce z Auschwitz.
Muzeum Auschwitz jest pionierem e-learningu w instytucjach tego typu w Polsce. Pierwszą lekcję, przybliżającą historię obozu opublikowało w 2012 r. Dogłębnie omówione zostały też losy Polaków w Auschwitz.
Niemcy założyli obóz Auschwitz w 1940 r., aby więzić w nim Polaków. Auschwitz II-Birkenau powstał dwa lata później. Stał się miejscem zagłady Żydów. W kompleksie obozowym funkcjonowała także sieć podobozów. W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln ludzi, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości.(PAP)
szf/ mhr/
