Reżyser Krzysztof Zanussi laureatem Orła 2019 za osiągnięcia życia

O werdykcie poinformował podczas czwartkowej konferencji prasowej aktor Janusz Gajos, laureat tej nagrody z 2016 r.

Po ogłoszeniu nazwiska laureata prezydent Polskiej Akademii Filmowej Dariusz Jabłoński pogratulował Zanussiemu w imieniu wszystkich nominowanych do nagród oraz członków Polskiej Akademii Filmowej. Jak podkreślił, Zanussi to reżyser, "który jest właściwie historią polskiego kina", ale wciąż tworzy "piękne filmy". "Zaczął +Strukturą kryształu+ w 1969 r., stworzył wiele filmów, m.in. +Constans+, +Rok spokojnego słońca+" - powiedział.

Prezydent Polskiej Akademii Filmowej przypomniał, że w 2001 r. Zanussi został nagrodzony Orłami za film "Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową". "To jest najdłuższy tytuł, który wygrał w Orłach. (...). Myślę, że Akademia w ten sposób wskazuje po raz kolejny, kogo najbardziej szanuje i na kim się chce wzorować. Fantastyczny człowiek, nauczyciel i persona, która reprezentuje tak naprawdę polskie kino na całym świecie" - podkreślił.

"Ja ciągle mam nadzieję, że kolejny film zrobię lepiej; że może będzie ważniejszy, mądrzejszy. Gdybym miał poczucie, że zrobiłem arcydzieło, to mógłbym przestać pracować. Wierzę, że uda mi się jeszcze lepiej. To nadzieja, która każe się mobilizować i przyświeca wszelkiej twórczości" - mówił w niedawnym wywiadzie udzielonym PAP Krzysztof Zanussi.

Podkreślił, że jako reżyser "chce traktować swoich widzów jako jednostki suwerenne, które podejmują świadome wybory". "Celem sztuki jest tworzenie piękna, a nie pozyskiwanie zwolenników. Sztuka propagandowa zawsze była sztuką ułomną. To dotyczy także reklamy, reklama to sztuka skażona, piękno zaprzęgane do niższych celów" - ocenił Zanussi.

Zwrócił uwagę na kryzys, który obecnie przeżywa cywilizacja europejska. "Wierzę w to, że Europa jest jak feniks, który nieraz odradzał się z popiołów, choć wielu wieszczy, że tym razem to już się nie uda. Może tak być, nie mamy żadnej gwarancji. Są inne cywilizacje, które chętnie zajmą nasze wiodące miejsce" - powiedział.

Krzysztof Zanussi urodził się 17 czerwca 1939 r. w Warszawie. Studiował fizykę na Uniwersytecie Warszawskim i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim, a w 1966 r. ukończył studia na Wydziale Reżyserii łódzkiej Filmówki. Rok wcześniej, w 1965 r. nakręcił etiudę szkolną "Śmierć prowincjała", za którą otrzymał kilka istotnych nagród, m.in. na festiwalach w Wenecji, Mannheim i Moskwie.

Od samego początku w twórczości Krzysztofa Zanussiego dominuje tematyka moralna, filozoficzna i psychologiczna. Do jego najważniejszych filmów z lat 60. i 70. zaliczają się "Struktura kryształu" (1969 r.), opisująca losy dwóch kolegów z uniwersytetu, "Za ścianą" (1971 r.), "Iluminacja" (1972 r., uhonorowana główną nagrodą na festiwalu w Locarno) portretująca fizyka nękanego poczuciem egzystencjalnej pustki, "Bilans kwartalny" (1974 r., nominowany do Złotego Niedźwiedzia w Berlinie), "Barwy ochronne" (1976 r.) z wielką rolą Zbigniewa Zapasiewicza, uważane za jeden z najważniejszych filmów kina moralnego niepokoju oraz "Spirala" (1978 r.), za którą Zanussi został uhonorowany Nagrodą Jury Ekumenicznego podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Cannes.

W 1980 r. artysta zrealizował "Constans", zaliczany do klasyki polskiego kina psychologicznego. Obraz został nagrodzony Nagrodą Jury oraz Nagrodą Jury Ekumenicznego podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Cannes. W tym samym roku reżyser zrealizował "Kontrakt", który przyniósł mu Nagrodę Katolickiego Biura Filmowego (OCIC) i Nagrodę Funduszu Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci (UNICEF) podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Wenecji.

Istotne miejsce w reżyserskim dorobku Zanussiego zajmują również na poły autobiograficzny "Cwał" (1995 r.), w którym główną rolę zagrała najważniejsza aktorka jego kina Maja Komorowska, nagrodzone Orłami w 2001 r. m.in. w kategoriach najlepszy film, reżyseria, scenariusz oraz muzyka "Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową" ze Zbigniewem Zapasiewiczem (2000 r.), a także "Persona non grata" (2005) z udziałem m.in. Zapasiewicza, Jerzego Stuhra oraz Andrzeja Chyry.

W ostatnich latach Zanussi wyreżyserował filmy "Eter" (2018 r.), w którym zobaczyć można m.in. Jacka Poniedziałka i Andrzeja Chyrę, "Obce ciało" (2014 r.) m.in. z udziałem Agnieszki Grochowskiej i Agaty Buzek, komedię "Serce na dłoni" (2008 r.), w której wystąpili m.in. Bohdan Stupka i Marek Kudełko, a także koprodukcję Francji i Włoch "Czarne słońce" z Valerią Golino w roli głównej (2007 r.).

Orzeł za osiągnięcia życia to jedna z kategorii specjalnych Polskich Nagród Filmowych, przyznawanych przez członków Polskiej Akademii Filmowej (PAF). Do tej pory otrzymali go m.in. Wojciech Jerzy Has, Andrzej Wajda, Stanisław Różewicz, Tadeusz Konwicki, Roman Polański, Kazimierz Kutz, Jerzy Kawalerowicz, Jerzy Hoffman, Witold Sobociński, Janusz Morgenstern, Jerzy Wójcik, Jerzy Stefan Stawiński, Tadeusz Chmielewski, Janusz Majewski, Danuta Szaflarska, Kazimierz Karabasz,  Franciszek Pieczka, Janusz Gajos, Sylwester Chęciński i Jerzy Stuhr.

Orzeł za osiągnięcia życia, podobnie jak Polskie Nagrody Filmowe Orły 2019 w pozostałych kategoriach, wręczony zostanie podczas uroczystej gali, która odbędzie się 25 marca w Teatrze Polskim w Warszawie. Będzie ją można oglądać w transmisji otwartej na antenie Canal+ Polska. W tym roku szanse na  najwięcej statuetek mają twórcy "Zimnej wojny" Pawła Pawlikowskiego (12 nominacji), "Kamerdynera" Filipa Bajona (8 nominacji) i "Kleru" Wojciecha Smarzowskiego (6 nominacji). (PAP)

autorka: Daria Porycka

dap/ wj/