Czesław Niemen. Fot. PAP/S. Kraszewski
"Sen o Warszawie" - to, nawiązujący do słynnej piosenki, tytuł dokumentu poświęconego jednemu z najważniejszych muzyków polskich XX wieku. Od 21 listopada filmową biografię Czesława Niemena oglądać będzie można w wybranych kinach studyjnych w różnych miastach.
Jak informują twórcy, w filmie wykorzystano m.in. wiele nieznanych wcześniej archiwalnych materiałów, rzucających nowe światło na życie Niemena.
O artyście w barwny sposób opowiadają członkowie jego rodziny, zaprzyjaźnieni muzycy oraz krytycy i dziennikarze muzyczni. Tłem tych wspomnień są meandry polityki kulturalnej PRL, odpowiedzialnej za zmienne losy jego kariery oraz recepcji jego twórczości w zależności od sympatii ówczesnych władz i krytyki. Dokument, za którego reżyserię odpowiada Krzysztof Magowski, jest bogato ilustrowany muzyką Niemena.
Otwiera go scena ukazująca moment, gdy znad stadionu Legii Warszawa niesie się chóralny śpiew kibiców: "Mam tak samo jak ty, miasto moje, a w nim najpiękniejszy mój świat, najpiękniejsze dni...".
"Był człowiekiem-instytucją, jednym z nielicznych, którzy tworzyli nieprzerwanie dla czterech generacji Polaków. Jego twórczość (...) stanowi nieustającą inspirację dla młodszych artystów. Muzykę rozrywkową podniosła do rangi prawdziwej sztuki, ale i wrosła w polską kulturę popularną" - piszą o Niemenie twórcy filmu.
"Był człowiekiem-instytucją, jednym z nielicznych, którzy tworzyli nieprzerwanie dla czterech generacji Polaków. Jego twórczość (...) stanowi nieustającą inspirację dla młodszych artystów. Muzykę rozrywkową podniosła do rangi prawdziwej sztuki, ale i wrosła w polską kulturę popularną" - piszą o Niemenie twórcy filmu.
"Sen o Warszawie" będzie pokazywany m.in. w: Warszawie (kina Muranów: 21-23 listopada, Luna: 21-23 listopada, Świt: 5-11 grudnia), Rzeszowie (kino Zorza: 21-23 listopada; Wojewódzki Dom Kultury: 15 grudnia), Krakowie (kino Kika: 21-23 listopada), Lublinie (kino Bajka: 21-23 listopada), Olsztynie (kino Awangarda: 21-23 listopada), Opolu (kino Meduza: 21-23 listopada), Poznaniu (kina Malta: 21-23 listopada; Muza: 23 listopada), Suwałkach (Cinema Lumiere: 16 grudnia), Katowicach (kino Rialto: 22 listopada-23 listopada) i Bytomiu (BCKino: 1 grudnia).
Film został zrealizowany w 10. rocznicę śmierci artysty. Czesław Niemen zmarł 17 stycznia 2004 r. "Był jedyny, niepowtarzalny, nadzwyczajny" - podkreślał w 2004 roku Wojciech Mann. "Niemena nie można z nikim porównać. Był prawdziwą osobowością" - wspominał artystę Marek Niedźwiedzki.
Niemen przyszedł na świat jako Czesław Juliusz Wydrzycki 16 lutego 1939 r. w Starych Wasiliszkach. Już w dzieciństwie zdradzał talent wokalny i pasję od muzyki; śpiewał m.in. w chórze kościelnym. W latach 50., gdy uczęszczał do szkoły muzycznej w Grodnie, grywał w lokalnym kościele na organach, występował też w szkolnym zespole. Do szkoły muzycznej chodził przez rok; został wyrzucony za nazbyt częste opuszczanie zajęć.
W ramach fali wysiedleń ludności polskiej z Kresów Wschodnich Wydrzyccy trafili do Polski. Rodzina zmieniała miejsca zamieszkania. Czesław rozpoczął naukę w muzycznej szkole średniej w Gdańsku. Uczył się gry na fagocie, w tym samym czasie występując w kabaretach i teatrach studenckich. Śpiewał piosenki po hiszpańsku, akompaniując sobie na gitarze.
Na początku lat 60. zdecydował się na udział w festiwalach młodych talentów. Związał się z bigbitowym zespołem Niebiesko-Czarni, z którym nagrał w 1962 r. kilka utworów. Rok później wystąpił z grupą w paryskiej Olympii. W tamtym okresie stopniowo rezygnował z posługiwania się nazwiskiem Wydrzycki, przyjmując nazwisko Niemen, pochodzące od nazwy rzeki płynącej blisko miejsca jego urodzenia.
Z Niebiesko-Czarnymi Niemen koncertował w całej Polsce, a także we Francji, w Jugosławii i na Węgrzech. W 1964 r. muzycy wystąpili w warszawskiej Sali Kongresowej przed koncertem Marleny Dietrich. Niemiecka aktorka i piosenkarka, zachwycona piosenką Niemena "Czy mnie jeszcze pamiętasz", nagrała jej własną wersję z niemieckimi słowami. Rok później, po trasie koncertowej w Jugosławii, Niemen zakończył współpracę z zespołem. Zaczął występować z grupą Akwarele, z którą nagrał płytę "Dziwny jest ten świat". Tytułowy utwór, wykonany w 1967 r. w Opolu, stał się jednym z najbardziej znanych w historii polskiej muzyki rockowej.
W tym samym roku piosenkarz wydał album "Sukces", który zyskał status złotej płyty. W kolejnych latach twórczość Niemena odchodziła od pop-rockowych utworów i ballad na rzecz soulu, muzyki progresywnej i elektronicznej. Artysta eksperymentował z brzmieniami, flirtował nawet z muzyką fusion. W albumie "Niemen Enigmatic" znalazła się kompozycja "Bema pamięci żałobny rapsod", utwór napisany do poematu Norwida.
W 1971 r. ukazał się album "Niemen", stylistycznie w obszarze od muzyki popowej, po jazz i muzykę elektroniczną. Razem z członkami grupy SBB wokalista założył nową formację Grupa Niemen.
Wprowadzenie stanu wojennego w Polsce zahamowało karierę Niemena. Artysta występował sporadycznie, m.in. na festiwalu Jazz Jamboree w Warszawie, a także w Sztokholmie i Londynie. W 1988 r. ukazała się długo oczekiwana płyta z nowym materiałem, pt. "Terra Deflorata". W latach 90. Niemen poświęcił się malarstwu i grafice komputerowej. W 2001 r. ukazał się jego ostatni album, "spodchmurykapelusza".(PAP)
jp/ pj/ drag/
