Konserwację kamiennej steli grobowej Adama Mickiewicza i jego rodziny, jedno z arcydzieł późnoromantycznej rzeźby francuskiej, przeprowadza w bieżącym roku na cmentarzu Montmorency we Francji Instytut Polonika.
Narodowy Instytut Dziedzictwa Kulturowego za Granicą Polonika jak co roku prowadzi prace remontowe i konserwatorskie na cmentarzu znajdującym się przy Boulevard des Champeaux w Montmorency we Francji.
Jednym z najciekawszych obiektów, które w bieżącym roku obejmuje opieką konserwatorską Instytut Polonika, jest stela grobowa Adama Mickiewicza i jego rodziny. Jest to drugie miejsce pochówku poety po Stambule, a przed Wawelem.
W 1856 r. na cmentarzu w Montmorency spoczęło ciało Adama Mickiewicza zmarłego rok wcześniej w Konstantynopolu. Spowiednik poety ks. Ławrynowicz, powiedział, że takie było jego życzenie. Do tego samego grobowca przeniesiono ekshumowane z cmentarza Père-Lachaise szczątki żony Mickiewicza, Celiny z Szymanowskich. Rodzinny grobowiec Mickiewiczów istnieje do dziś, ale zwłok poety tam nie ma – w 1890 r. zostały przeniesione na Wawel.
Na kamiennej steli widnieją napisy w języku polskim, w górnej zaś części znajduje się medalion z brązu w głębokim reliefie wyobrażający twarz umierającego Adama Mickiewicza. Autorem medalionu był jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy romantyzmu, Antoine-Augustine Préault, który medalion ten uznawał za „najlepszą rzecz, którą zrobił”. Dzieło to było wystawione na Salonie Paryskim w 1868 r. i zyskało bardzo przychylne opinie recenzentów ekspozycji, m.in. Emila Zoli.
Praca wyróżnia się niezwykle odważnym, na tle całej sztuki sepulkralnej stulecia, wyobrażeniem agonii. Wbrew jednak obiegowym opiniom rzeźba nie jest odwzorowaniem maski pośmiertnej poety.
Dzieło znalazło się w Montmorency w końcu 1866 r., ale uroczystość odsłonięcia pomnika, podczas której Wiktor Hugo wygłosił swą słynną mowę, odbyła się później – 21 maja 1867 r.
Od tamtego czasu medalion Préaulta był wielokrotnie reprodukowany bądź pojawiał się w rozmaitych graficznych trawestacjach, m.in. Michała Elwira Andriollego.
Gipsowy model medalionu Préaulta znajduje się w Bibliotece Polskiej w Paryżu.
Obecny stan pomnika wymaga zaawansowanych prac konserwatorskich. W nagrobku pęka wokoło medalionu kamienna stela. W ramach prac prowadzone jest oczyszczenie steli, jej odsolenie oraz wzmocnienie i konsolidacja kamienia. Oczyszczony i zakonserwowany zostanie także medalion, który na potrzeby konserwacji zostanie zdemontowany – informują konserwatorzy.
Ponadto na cmentarzu Montmorency kontynuowane są prace przy kaplicy Jaroszyńskich; są wymieniane skorodowane klamry łączące bloki kamienne murów kaplicy, które rozsadzały kamień, na klamry z włókna szklanego. Pozwoli to na uniknięcie dalszej degradacji murów kaplicy.
Wykonywana jest również konserwacja wapiennego nagrobka Jana Szymańskiego i rodziny Suzin-Souzine.
Anna Bernat (PAP)
