„Podróżowanie szlakami historycznymi to nie tylko zwiedzania zabytków czy muzeów. To także poznawanie ludzi, różnic regionalnych, miejscowej kuchni i dziedzictwa kulturowego, czyli materialnego i duchowego dorobku poprzednich pokoleń” – czytamy.
Szlak Bitwy Warszawskie 1920 roku powstał dla uczczenia największej batalii podczas wojny polsko-bolszewickiej. Prowadzi przez Warszawę, na której przedpolu toczyły się walki, oraz miejsca pamięci i najważniejsze pola bitew (m.in. Ossów, Radzymin, twierdzę Modlin, Nasielsk, Zakroczym, Płock, Borkowo, Serock, Wyszków, Mińsk Mazowiecki i Sulejówek).
Z kolei Szlak Bursztynowy jest jedną z najstarszych w Europie dróg handlowych, która często jest porównywana ze słynnym Jedwabnym Szlakiem. „Główny szlak przewozu bursztynu w czasach rzymskich i wczesnym średniowieczu łączył basen Morza Śródziemnego z wybrzeżem Bałtyku. Odgrywał on decydującą rolę w kontaktach handlowych i przyczynił się do rozwoju położonych przy nim miejscowości. Na ziemiach polskich przebiegał między innymi przez Wrocław, Kalisz, Konin, Bydgoszcz, Świecie, aż po Gdańsk” – dowiadujemy się z przewodnika.
Szlach Chopinowski przebiega śladami pierwszych dwudziestu lat życia Fryderyka Chopina – wiedzie przez najważniejsze miejsca w Warszawie, a także najpiękniejsze zakątki Mazowsza. Natomiast polski Szlak Cysterski jest fragmentem międzynarodowej trasy turystycznej prowadzącej przez dawne i obecne ośrodki cysterskie. Jak dowiadujemy się z przewodnika, „jego ideą jest ukazanie wielowiekowej chrześcijańskiej łączności kulturowej wszystkich krajów naszego kontynentu”. W Polsce ten szlak wiedzie przez trzynaście województw, w większości z zachodniej o południowej części kraju. Jego najważniejsze zabytki można podziwiać od Niziny Śląskiej po Nieckę Kozielską.
Szlak Frontu Wschodniego I Wojny Światowej prowadzi do miejsc, które były areną kluczowych zmagań na froncie wschodnim w czasie Wielkiej Wojny. Ten szlak o charakterze ogólnopolskim ma około 600 kilometrów długości i przebiega przez osiem województw: warmińsko-mazurskie, podlaskie, mazowieckie, łódzkie, lubelskie, świętokrzyskie, podkarpackie i małopolskie. „Jeden z największych obszarów działań wojennych frontu wschodniego znajdował się na terenie południowej Małopolski (część dawnej Galicji). To tutaj znajdują się najbardziej niezwykłe, pieczołowicie odrestaurowane nekropolie, na których pochowano tysiące żołnierzy różnych narodowości, w tym Niemców, Czechów, Słowaków, Węgrów, Rosjan i Polaków” – czytamy w przewodniku. Poruszając się zatem trasą tego szlaku można zwiedzić cmentarze wojskowe i obejrzeć pomniki i tablice poświęcone poległym, ale również muzea, forty, kwatery wojskowe, schrony i inne obiekty militarne.
Szlak Grunwaldzki przebiega przez miejsca związane z największą bitwą średniowiecznej Europy, która rozegrała się na polach Grunwaldu 15 lipca 1410 roku. W przewodniku znalazł się również Szlak Jagielloński i Jagielloński Szlak Unii Lubelskiej. Via Jagiellonica prowadzi śladami historycznego traktu łączącego Kraków, ówczesną stolicę Królestwa Polskiego z Wilnem, czyli stolicą Wielkiego Księstwa Litewskiego. Jak dowiadujemy się z przewodnika, „szlak przebiegał przez Lublin, gdzie w 1569 roku została zawarta unia polsko-litewska (…) Gościniec Kraków-Lublin-Wilno przemierzały orszaki królewskie. Podróżowali nimi urzędnicy, dyplomaci, kupcy, rycerze i artyści, a szlak odegrał istotną rolę w procesie integracji obu państw. Pełnił też funkcję europejskiej drogi kulturowej, łącząc Zachód ze Wschodem i cywilizację łacińską z cywilizacją bizantyjską”.
Głównym przesłaniem Szlaku Jana III Sobieskiego jest podtrzymanie tradycji szlacheckiej I Rzeczypospolitej, w której ród Sobieskich z Sobieszyna należał do najbardziej znanych. Do najciekawszych pomników i zabytków tego szlaku należy słynny dąb „Bartek”, jedno z największych i najstarszych drzew w Polsce. Drzewo nie znalazło się na tym szlaku przypadkiem, bowiem według legendy miał pod nim odpoczywać Jan III Sobieski.
W przewodniku znajdziemy również Szlak Kopernikowski, który prowadzi przez miejsca związane z życiem i działalnością Mikołaja Kopernika oraz Szlak Krzyżowców (Polski Szlak Krzyżowców). „Dwie kaplice templariuszy (w Chwarszczanach i Rurce), sześć zamków zakonu joannitów (m.in. w Świdwinie) i ponad 20 budowli krzyżackich – to pobudzająca wyobraźnię wyprawa w głąb średniowiecza” – zapewnia przewodnik. Z kolei Szlak Książąt Mazowieckich zapowiada wyprawę do świata zamków, tajemnic, legend i rycerzy związanych z 400-letnim panowaniem książąt piastowskich na Mazowszu.
„Białe damy, zamki i skały” – tak w skrócie można by scharakteryzować Szlach Orlich Gniazd. Prowadzi on przez średniowieczne zamki i strażnice Jury Krakowsko-Częstochowskiej, które zostały wzniesione na trudno dostępnych wapiennych wzgórzach – są niemalże jak orle gniazda zawieszone w skałach. Z kolei najstarszym turystycznym szlakiem historycznym w Polsce jest Szlak Piastowski. Jest on przewodnikiem po najdawniejszych dziejach Polski i przebiega przez województwo wielkopolskie i kujawsko-pomorskie. Z kolei po najstarszych zabytkach polskiego budownictwa prowadzi Szlak Romański. Na jego trasie znajdują się unikatowe mury zamkowe, wieże, kościoły, klasztory rotundy oraz kolegiaty. Po dawnych zabytkach poprowadzi również Szlak Zamków Gotyckich. To trasa samochodowa przebiegająca przez dwanaście gotyckich zamków Warmii, Mazur i Kaszub. Charakterystyczne zamki – zbudowane z czerwonej cegły z czerwoną dachówką – zostały wybudowane w XIV i na początku XV wieku.
Atrakcję turystyczną stanowią również potężne zamki krzyżackie murowane z kamienia i cegły. To po nich wiedzie Szlak Zamków Krzyżackich. Jak informuje przewodnik, „ze 125 zamków istniejących w czasie panowania zakonu do dzisiaj w dobrym stanie dotrwała tylko niewielka część”. Natomiast Szlak Zamków Piastowskich łączy ze sobą kilkanaście zamków i grodów położonych na terenie województwa dolnośląskiego. „To najbardziej okazałe śląskie rezydencje piastowskie powstałe w XIII i XIV wieku” – czytamy. Jest to szlak górski i pieszy, liczący 146 kilometrów.
W przewodniku znalazły się również szlaki papieskie. Jest ich w Polsce coraz więcej, ciągle przybywa też nowych. Jak dowiadujemy się z przewodnika, „to trasy kajakowe i górskie szlaki piesze, którymi wędrował ksiądz Karol Wojtyła (…) To także miejsca związane z działalnością duszpasterską księdza Wojtyły oraz z pierwszą pielgrzymką Jana Pawła II do ojczyzny w 1979 roku, która stanowiła punkt zwrotny w najnowszej historii Polski”.
Via Regia, czyli Droga Królewska, jest najstarszą i najdłuższą drogą łączącą Europę Wschodnią i Zachodnią. Od czasów średniowiecza była ona ważnym szlakiem komunikacyjnym, handlowym i kulturowym. Rozwijały się przy niej tak ważne ośrodki jak Frankfurt n. Menem, Lipsk, Wrocław, Kraków, Lwów czy Kijów. Drogą Królewską podążali nie tylko kupcy, ale także pielgrzymi podróżujący Drogą św. Jakuba do grobu św. Jakuba Apostoła w Santiago de Compostela w Hiszpanii. Wielki Gościniec Litewski był z kolei jednym z najważniejszych traktów handlowych i pocztowych Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVII i XVIII wieku. Był również nazywany Wielkim Traktem Pocztowym lub Wielkim Traktem Warszawa-Wilno.
„Polska historia króluje i na innych szlakach turystycznych, gdzie definiowana jest szerzej, jako dziedzictwo całej kultury, nie tylko historyczne” – czytamy w przewodniku.
Publikację „Szlaki historyczne w Polsce. Podróże wybrane” w opracowaniu Bogusława Kopki i Roberta Andrzejczyka wydała Polska Organizacja Turystyczna.
Anna Kruszyńska (PAP)
akr/
