Wincenty Witos jest jednym z najważniejszych polityków w polskiej historii. Razem z Józefem Piłsudskim, Romanem Dmowskim, Ignacym Paderewskim, Ignacym Daszyńskim i Wojciechem Korfantym zalicza się do grona Ojców Niepodległości – zaznaczył prezes IPN dr Karol Nawrocki we wstępie do albumu.
Bogato ilustrowana publikacja przybliża czytelnikom sylwetkę Wincentego Witosa oraz kontekst historyczny, w którym żył. Prezentowane w albumie zdjęcia, dokumenty oraz artykuły prasowe przybliżają historię ruchu ludowego oraz jego członków. Album zawiera m.in. prasowe artykuły Witosa, które ukazywały się w „Przyjacielu Ludu” oraz „Piaście”. Czytelnik odnajdzie również fragmenty publicystki Witosa, m.in. broszury „Czasy i ludzie”.
Wśród prezentowanych w albumie materiałów, można zobaczyć m.in. kartę z „Księgi Chrztów” Parafii Matki Bożej Pocieszenia w Wierzchosławicach z zapisem dotyczącym Wincentego Witosa i odnotowaną datą jego śmierci. W albumie nie zabrakło również zdjęć rodziny Witosa – jego żony Katarzyny, córki Julii oraz wnuków – Wincentego i Joanny Stawarzów. Album zawiera także ostatnią fotografię Wincentego Witosa, a także zdjęcia z uroczystości pogrzebowych tego polityka.
W albumie zaprezentowane zostały także kartki z życzeniami wielkanocnymi i bożonarodzeniowymi, które działacze i sympatycy Stronnictwa Ludowego wysyłali przebywającemu w Czechosłowacji Witosowi.
Wincenty Witos urodził się 27 stycznia 1874 r. w Wierzchosławicach koło Tarnowa. Szkołę elementarną ukończył w rodzinnej wsi. Był rolnikiem, działaczem społecznym, samorządowcem, politykiem związanym z ruchem ludowym.
W 1905 r. został radnym Rady Powiatowej w Tarnowie. W latach 1908–1931 pełnił z kolei funkcję wójta Wierzchosławic. Od 1908 r. sprawował mandat do Sejmu Krajowego we Lwowie, zaś w latach 1911–1918 posła do Rady Państwa w Wiedniu. Witos był również członkiem władz powiatowych i okręgowych chłopskich organizacji społeczno-gospodarczych. Należał do partii: od 1895 r. – do Stronnictwa Ludowego (od 1903 r. Polskiego Stronnictwa Ludowego), a od 1913 r. – do Polskiego Stronnictwa Ludowego-Piast.
W czasie I wojny światowej Witos był zwolennikiem utworzenia niepodległego państwa polskiego, złożonego z ziem wszystkich trzech zaborów. Od października 1918 r. przewodniczył Polskiej Komisji Likwidacyjnej w Krakowie. W grudniu 1918 r. został prezesem Polskiego Stronnictwa Ludowego-Piast. Ponadto w 1919 r. został wybrany do Sejmu Ustawodawczego Rzeczypospolitej Polskiej, gdzie przewodniczył Klubowi Parlamentarnemu Polskiego Stronnictwa Ludowego-Piast.
Podczas wojny polsko-bolszewickiej Witos pełnił funkcję premiera rządu Rzeczypospolitej Polskiej (1920–1921). Był wybierany do Sejmu na kolejne kadencje. Dwa razy tworzył centroprawicowy rząd – w 1923 i 1926 r. Należał do przywódców Centrolewu. Po utworzeniu Stronnictwa Ludowego w1931 r., został prezesem Rady Naczelnej i Zarządu Okręgowego w Małopolsce.
Wincenty Witos w 1930 r. został aresztowany z przyczyn politycznych i uwięziony w Brześciu nad Bugiem. Został skazany przez Sąd Okręgowy w Warszawie na półtora roku więzienia. W 1933 r. wyemigrował do Czechosłowacji. Do Polski powrócił w marcu 1939 r.
We wrześniu 1939 r. Witos został aresztowany przez Niemców. Odmówił współpracy przy próbach powołania kolaboracyjnego rządu. W 1941 r. powrócił do Wierzchosławic, pozostając do końca okupacji niemieckiej w areszcie domowym.
W 1945 r. prezydium Krajowej Rady Narodowej powołało Witosa na stanowisko wiceprezydenta bez jego wiedzy i zgody. Od sierpnia 1945 r. był prezesem Polskiego Stronnictwa Ludowego, które pozostało w opozycji wobec władz komunistycznych.
Zmarł 31 października 1945 r. w Krakowie. Został pochowany w kaplicy rodowej na cmentarzu parafialnym w Wierzchosławicach.
Wincenty Witos był aktywny na wielu polach. Pozostawił po sobie dużą spuściznę pisarską. Jego publicystyka prasowa, a także mowy sejmowe oraz wspomnienia są imponujące. Witos zawarł w nich nie tylko opis przeszłości, wydarzeń, których był uczestnikiem bądź świadkiem, ale również wiele osobistych przemyśleń dotyczących tego, jak uprawiać politykę.
Publikacja ukazała się nakładem Instytutu Pamięci Narodowej. Uzupełniona wersja albumu stanowi jego drugie wydanie.
Anna Kruszyńska (PAP)
